logo
سال 3، شماره 8 - ( 6-1398 )                   سال 3 شماره 8 صفحات 177-159 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.30699/PJAS.3.8.159
‎ 20.1001.1.26455048.1398.3.8.10.0

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mahmoudi F. (2019). Illustrations of Qajar Period Laquer Artworks with Iconography Approach. Parseh J Archaeol Stud. 3(8), 159-177. doi:10.30699/PJAS.3.8.159
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-227-fa.html
محمودی فتانه.(1398). تصویرگری آثار نقاشی زیرلاکی (پاپیه‌ماشه) در دورۀ قاجار با رویکرد آیکونوگرافی مطالعات باستان‌شناسی پارسه 3 (8) :177-159 10.30699/PJAS.3.8.159

URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-227-fa.html

تصویرگری آثار نقاشی زیرلاکی (پاپیه‌ماشه) در دورۀ قاجار با رویکرد آیکونوگرافی
فتانه محمودی*
دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران. ، f.mahmoudi@umz.ac.ir
چکیده:   (7804 مشاهده)
در شمایل‌های دورۀ قاجار رابطۀ بین عناصر تصویری و ترکیب‌بندی نقاشی‌ها از اصول دقیق و معینی تبعیت می‌کنند که با نظام نقش‌مایه برای نقاشی پاپیه‌ماشه هماهنگ است. تفاوتی که شمایل‌نگاری دورۀ قاجار نسبت به دوره‌های قبل دارد، این است که مضامین عامیانه در آن رواج یافته و انواع مضامین نقاشی‌های آن در قالب کاشی‌نگاره‌ها، پرده‌های رنگ روغنی، عیدی‌سازی و چاپ سنگی مشاهده می‌شود. پرسش‌های اصلی پژوهش عبارتنداز: 1- شمایل‌نگاری دورۀ قاجار بر آثار نقاشی زیرلاکی ازمنظر آیکونوگرافیک چگونه است؟ 2- عناصر بینامتنی در شمایل‌نگاری دورۀ قاجار برروی آثار لاکی چیست؟ مسأله اصلی، تحقیق در زمینۀ خوانش آیکونوگرافیک شمایل‌های دورۀ قاجار بر آثار نقاشی زیرلاکی (پاپیه‌ماشه) است. به‌همین منظور در این مقاله، دو نمونۀ پُرکار از آثار نقاشی زیرلاکی با تأکید بر شمایل‌نگاری، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و چگونگی روند شمایل‌نگاری در آن‌ها بررسی، و تلاش شده است تا با شیوه‌ای توصیفی-تحلیلی، به شناختی هرچه عمیق‌تر به نوع نگرش هنرمند نگارگر دست‌یابد. هدف تحقیق در شناسایی نقش مضامین رایج دورۀ قاجار در شمایل‌نگاری آثار مذکور است. به‌منظور رسیدن به این هدف، شناسایی منابع ادبی و تاریخی و هنری ضروری است. شناسایی منابع و گرد‌آوری اطلاعات به‌شیوۀ کتابخانه‌ای و تجزیه و تحلیل اطلاعات به‌شیوۀ کیفی بوده است. فرضیۀ پژوهش بر این اصل استوار است که تقریباً در تمامی آثار، اشاره‌ها و نشانه‌هایی برای رسیدن به داستانی دیگر یا به‌عبارت درست‌تر به متن دیگر وجود دارد. یافته‌ها و نتایج حاکی از آن است که: در این آثار علاوه‌بر ویژگی‌های رایج شیوۀ نقاشی قاجاری، میان متون ادبی، مذهبی و سیاسی و مضامین نقاشی‌های زیرلاکی، روابط بینامتنی برقرار است، درواقع در تمامی نمونه‌های موردی اشاره‌هایی ضمنی به متن‌های ادبی، مذهب، اندیشه و خط فکری خاص دیده می‌شود. 
واژه‌های کلیدی: نقاشی زیرلاکی، شمایل‌نگاری قاجار، آیکونوگرافی، بینامتنیت.
متن کامل [PDF 2538 kb]   (1806 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصی باستان‌شناسی
دریافت: 1397/8/1 | پذیرش: 1397/11/26 | انتشار: 1398/6/30
فهرست منابع
1. - احسانی، محمدتقی (1368). جلدها و قلمدان‌های ایرانی. جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
2. - احمدی، بابک (1382). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز، چاپ ششم.
3. - آژند، یعقوب (1389). محمد‌زمان و شیوۀ فرنگی‌سازی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
4. - آلن، گراهام (1392). بینامتنیت. ترجمۀ پیام یزدانجو، تهران: مرکز، چاپ چهارم.
5. - بختیاری، فریبا (1390). «گل‌ومرغ در هنر‌های کاربردی ایران «عصر صفوی متأخر تا دورۀ قاجار آغازین». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد پژوهش هنر، دانشگاه تربیت‌مدرس (منتشر‌نشده).
6. - بهنیا، محمد‌رضا (1384). «خرقانی، شیخ ابوالحسن». مجلۀ نامه فرهنگ، شمارۀ 58، صص: 177-171.
7. - ‌بیانی، سوسن (1372). «تاریخچه لاک‌سازی (1)». موزه‌ها، شماره‌های 13 و 14، صص: 21-2.
8. - پاکباز، رویین (1388). نقاشی ایرانی از دیرباز تا امروز. تهران: انتشارات زرین و سیمین، چاپ هشتم.
9. - دارویی، پریسا؛ و مراثی، محسن (۱۳۹۰). «بررسی تصویر‌سازی به شیوۀ لاکی در اصفهان عصر قاجار». نگره. شمارۀ ۲۰، صص: 63-33.
10. - دلخوش، محمود (1395). «مطالعۀ انسان‌شناختی آثار پاپیه‌ماشه و لاکی شرق ایران (با تکیه بر تحلیل آسیب‌شناسی)». پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه هنر اصفهان (منتشرنشده).
11. - دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
12. - رابینسون، بی (1386). « نقاشی لاکی در عهد قاجار». ترجمۀ اردشیر اشراقی، مجلۀ گلستان هنر، شمارۀ 9، صص: 110-101.
13. - زرین‌کوب، عبدالحسین (1379). صدای بال سیمرغ. تهران: سخن.
14. - سودآور، ابوالعلاء (1380). هنر دربارهای ایران. ترجمۀ ناهید محمدشمیرانی، تهران: نشر کارنگ.
15. - صادق‌پور فیروز‌آباد، ابوالفضل (۱۳۹۶). هنرهای دستی و سیر تحول آن در ایران و جهان. جلد اول، تهران: انتشارت ارشد، چاپ دوم.
16. - علاتوکلی‌روزبهانی، فاطمه (1392). « بررسی تصویرسازی به روش زیرلاکی در اصفهان دوران قاجار». پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکز (منتشر‌نشده).
17. - قلی‌زاده، حیدر (1387). «بازخوانی داستان شیخ صنعان». کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 16، صص: 162-129.
18. - محمدی‌عسگرآبادی، فاطمه (1391). شمس عارفان. یزد: دانشگاه یزد.
19. - مرزبان، پرویز (1376). فرهنگ مصور هنرهای تجسمی. تهران: سروش.
20. - مهرآوران، محمود (1386). « اندیشه‌های حلاج در منطق‌الطیر عطار». پژوهش‌های فلسفی-کلامی، شماره‌های ۳۱ و ۳۲، صص: 257-233.
22. - Gruber, C. V & Shalem, A. (2014). The Image of the Prophet between Ideal and Ideology. Germany: Strauss GmbH, Mörlenbach.
23. - Khalili, N.. D. (1997). Lacquer of the Islamic Lands. part 2 (The Nasser D. Khalili Collection of Islamic Art). Khalili Collections.
24. - Natif, M. & Grabar, O. (2003). “The Story of Portraits of the Prophet Muhammad”. Studia Islamica. Vol. 96. pp: 19-37.
25. - Robinson, W. (1989). “Qajar Lacquer”. Muqarnas, Vol. 6, pp. 131-146
26. - www.bonhams.com/auctions/
27. - www.Khalilicollections.org.
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.