سال 8، شماره 29 - ( 10-1403 )
سال 8 شماره 29 صفحات 44-7 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Fazli Nesheli H, Safari M, Thomalsky J, Madihy M, Heydari N, Nhan Fini N, et al . (2024). Revisiting Kamarband Cave: Behshar, Mazandaran Province, Iran. Parseh J Archaeol Stud. 8(29), 7-44. doi:10.22034/PJAS.8.29.7
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-1033-fa.html
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-1033-fa.html
فاضلینشلی حسن، صفری مجتبی، تومالسکی یودیت، مدیحی مینا، حیدری نرجس، خانفینی نرجس، و همکاران..(1403). کاوش بازنگری غار کمربند شهرستان بهشهر، استان مازندران مطالعات باستانشناسی پارسه 8 (29) :44-7 10.22034/PJAS.8.29.7
حسن فاضلینشلی*1 
، مجتبی صفری2 ، یودیت تومالسکی3 ، مینا مدیحی4 ، نرجس حیدری5 ، نرجس خانفینی6 ، قاسم مرادی7 ، یوسف فاضلینشلی8 ، زهرا آقاجاننسب9
، مجتبی صفری2 ، یودیت تومالسکی3 ، مینا مدیحی4 ، نرجس حیدری5 ، نرجس خانفینی6 ، قاسم مرادی7 ، یوسف فاضلینشلی8 ، زهرا آقاجاننسب9
1- استاد گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول) ، hfazelin@ut.ac.ir
2- استادیار گروه باستانشناسی، دانشکدۀ میراثفرهنگی، صنایعدستی، گردشگری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3- رئیس مؤسسه باستانشناسی آلمان، برلین، آلمان.
4- دانشجوی دکتری باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
5- استادیار گروه باستانشناسی، مؤسسه آموزشعالی نیما، محمودآباد، ایران.
6- دانشجوی دکتری باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
7- کارشناسیارشد باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
8- دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک، گروه ژنتیک، دانشکدۀ علوم و فنآوریهای زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
9- کارشناسیارشد باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- استادیار گروه باستانشناسی، دانشکدۀ میراثفرهنگی، صنایعدستی، گردشگری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3- رئیس مؤسسه باستانشناسی آلمان، برلین، آلمان.
4- دانشجوی دکتری باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
5- استادیار گروه باستانشناسی، مؤسسه آموزشعالی نیما، محمودآباد، ایران.
6- دانشجوی دکتری باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
7- کارشناسیارشد باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
8- دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک، گروه ژنتیک، دانشکدۀ علوم و فنآوریهای زیستی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
9- کارشناسیارشد باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده: (1941 مشاهده)
سواحل جنوبشرق دریای کاسپی در منطقهای که از آن بهعنوان «کنار بوم»1 یاد میکنند، همانند بسیاری از دیگر نقاط هلالحاصلخیز، شاهد دگردیسیهای عظیم در ساخت جوامع بشری در آستانه انقلاب نوسنگی در اوایل دورۀ هلوسن بوده است. گرچه تاکنون باستانشناسان نتوانستهاند پیوندی میان پایان دورۀ پارینهسنگی جدید و دورۀ فراپارینهسنگی را در منطقه مستندسازی نمایند، ولی بهنظر میرسد که شکارورزان و گردآورندگان خوراک در حدود ۱۵۰۰۰ سال قبل از زمان حاضر، وارد منطقه شده و یکی از مهمترین رخدادهای جوامع بشری را در آستانۀ نوسنگیشدن رقم زدند. یکی از غارهایی که میتوان شواهد حضور انسان در این بازۀ زمانی را موردمطالعه قرارداد، غار کمربند است که در سالهای ۱۹۴۹و ۱۹۵۱م. توسط «کوون» کاوش گردید. اگرچه این کاوشها، چشمانداز جدیدی از ادوار فرهنگی انسان غارنشین را برما روشن ساخت؛ اما پس از گذشت 70سال، همچنان ابهامات زیادی در شناخت تسلسل گاهنگاری این جوامع، بهخاطر آشفتگی یافتههای حاصل از کاوش وجود دارد؛ بههمیندلیل با هدف شناخت توالی استقراری در این محوطه در زمستان سال 1400 تیمی از باستانشناسان ایرانی به کاوش مجدد در این غار پرداختند تا در اینراستا بتوانند به بازسازی این جوامع در گذار از دورۀ میانسنگی به نوسنگی با پاسخگویی به پرسشهایی ازجمله، توالی استقرار در این غار و یا بررسی تغییرات محیطی در ترک و یا توالی سکونت در این استقرارگاه به چه صورت بوده است؟ با توجه به تردیدهای فراوانی که در گاهنگاری این محوطه وجود داشت؛ یکی از هدفهای اساسی این کاوش، انجام آزمایشهای مجدد برروی یافتههای جدید، ازجمله استفاده از آزمایش کربن 14 برروی نمونههای زغال و استخوان است تا با کمک آن بتوان تسلسل و توالی استقرار در این محوطه را بازشناسی نمود. این نتایج نشان میدهد که غار در بازۀ زمانی60±12270 تا 60±11810پیشازمیلاد توسط جستجوگران خوراک مورد سکونت قرار گرفته است.
واژههای کلیدی: غار کمربند، کاوش بازنگری، میانسنگی، جنوبشرق دریای کاسپی، شکارورزان و گردآورندگان خوراک.
نوع مقاله: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصی باستانشناسی
دریافت: 1403/1/4 | پذیرش: 1403/2/19 | انتشار: 1403/10/1
دریافت: 1403/1/4 | پذیرش: 1403/2/19 | انتشار: 1403/10/1
فهرست منابع
1. -بیگلری، فریدون، (۱۳۹۱). «تاریخچۀ پژوهشهای پارینهسنگی ایران از آغاز تا اواخر دهۀ هفتاد». در: مجموعه مقالات هشتاد سال باستانشناسی ایران، بهکوشش: یوسف حسنزاده، نشر پازینه با همکاری موزۀ ملی ایران و پژوهشکدۀ باستانشناسی، تهران: ۲: ۴۸-۷.
2. -جایز، مژگان؛ و وحدتینسب، حامد، (1399). «گاهنگاری نسبی براساس تشخیص فنآوری تولید دستساختههای سنگی: مطالعۀ مورد تکنیک تولید تیغهها و ریزتیغهها در مجموعه دستساختههای سنگی غار کمیشان مازندران». مطالعات باستانشناسی، 12(1): 59-80. https://doi.org/10.22059/jarcs.2020.257826.142566
3. -رمضانپور، حسین؛ و مرادیان، معصومه، (۱۴۰۰)، «کلِت، کمپ ساحلی از دورۀ پارینهسنگی میانی در جنوبشرق دریای مازندران». سلسله گزارشهای باستانشناسی ویژهنامه پارینهسنگی ایران 1، بهکوشش: سامان حیدری گوران و الهام قصیدیان، پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری: ۲۳۴-۲۴۰.
4. - فاضلینشلی، حسن، (۱۳۹۶). «گزارش گمانهزنی بهمنظور تعیین عرصه و حریم و کاوش لایهنگاری محوطه کمیشانی». پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، شهرستان نکا، استان مازندران، پژوهشکدۀ باستانشناسی، (منتشر نشده).
5. -فاضلینشلی، حسن، (۱۴۰۰). «گزارش گمانهزنی بهمنظور تعیین عرصه و حریم غارهای هوتو و کمربند و کاوش لایهنگاری غار هوتو، شهرستان بهشهر، استان مازندران». پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، پژوهشکدۀ باستانشناسی، (منتشر نشده).
6. -فاضلینشلی، حسن، (۱۴۰۰)، «گزارش کاوش لایهنگاری غار کمربند، شهرستان بهشهر، استان مازندران». پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، پژوهشکدۀ باستانشناسی، (منتشر نشده).
7. -فاضلینشلی، حسن، (۱۴۰۲). «گزارش فصل دوم کاوش لایهنگاری محوطه کمیشانی، شهرستان نکا، استان مازندران». پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری، پژوهشکدۀ باستانشناسی، (منتشر نشده).
8. - فلانری، کنت؛ مارکوس، جویس، (۱۴۰۱). آفرینش نابرابری: چگونه اجداد ما زمینۀ ظهور سلطنت، بردهداری و امپراطوری را فراهم کردند. ترجمۀ سوده افتخاری، انتشارات ندای تاریخ.
9. - قصیدیــان، الهــام؛ رمضانپــور، حســین؛ مرادیــان، معصومــه؛ و حیدریگــوران، ســامان، (1399). «پناهــگاه صخرههای کیاسر 1، در جســتجوی کهنترین سکونتگاههای انســان در مازنــدران». فصلنامــۀ تاریــخ و باستانشناسی مازنــدران، 1 (2): ۷۶-۸۵.
10. - قصیدیان، الهام، (۱۴۰۰). «گذرگاه نیمروز دریای کاسپی: مسیر مهاجرت انسانریختها».سلسله گزارشهای باستانشناسی ویژهنامۀ پارینهسنگی ایران 1، بهکوشش: سامان حیدریگوران و الهام قصیدیان، پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری: ۲۱۴-۲۳۳.
11. - گریبر، دیوید؛ و نگرو، دیوید، (۱۴۰۱). سپیده دمان همه چیز، تاریخ جدید نوع بشر. ترجمۀ حسن مرتضوی، مهدی صابری، علیرضا خزائی، انتشارات چرخ.
12. - وحدتینسب، حامد؛ و جایز، مژگان، (1390)، «فناوری و گونهشناسی مجموعۀ دستافزارهای سنگی غار، کمیشان، مازندران (ملاحضاتی بر صنعت تریالیتی)». باستانشناسی و تاریخ، 25 (2: 50): 56-78.
13. - هاشمی، سیدمیلاد؛ وحدتینسب، حامد، (1393). «بررسی شدت کاهش در خراشندههای جانبی غار کمیشان مازندران». پژوهشهای باستانشناسی ایران، 6: 27-46. https://nbsh.basu.ac.ir/article_840.html
15. - Berillon, G., Asgari Khaneghah, A., Antoine, P., Bahain, J. J., Chevrier, B., Zeitoun, V., Aminzadeh, N., Beheshti, M., Ebadollahi Chanzanagh, H. & Nochadi, S., (2007). “Discovery of new open-air Paleolithic Localities in Central Alborz, Northern Iran”. Journal of Human Evolution, 52: 380-387. https://doi.org/10.1016/j.jhevol.2006.10.004
16. - Biglari, F., (2012). The development of the Paleolithic archaeology in Iran, Eighty Years of Iranian Archaeology (Vol. 2). Edited by : Yousef Hassanzadeh, Pazineh Press with Contribution of National Museum of Iran, 7-48. (In Persian).
17. - Brunet, F.(2003). Du Mesolithique en Asie centrale”, Addenda.Paléorient 29(1), 167–69. https://doi.org/10.3406/paleo.2003.4762
18. - Cauvin, J., (1972). Religions Neolithiques de Syro-Palestine Documents: Documents. Paris: Maisonneuve,Publications du Centre de Recherches d’Ecologie et de Préhistoire, 1.
19. - Coon, C. S., (1951).Cave Explorations in Iran 1949, University of Pennsylvania Museum, Philadelphia. https://doi.org/10.1086/371182.
20. - Coon, C. S., (1952). “Excavations at Hotu Cave, Iran”. A Preliminary Report, Proceedings of the American Philosophical Society, 96/3, 231-249. https://doi.org/10.1525/aa.1954.56.5.02a00480
21. - Coon, C. S., (1953). Catalogue des Hommes Fossiles V. (eds: H. V. Valois & H. L. Movius): 325 - 328.
22. - Coon, C. S., (1957). The Seven Caves. Alfred A. Knopf, New York. https://doi.org/10.1525/aa.1957.59.5.02a00500
23. - Fazeli Nashli, H., (2017). “Report of archaeological excavation and test trench excavation report of Komishani”. document center of cultural heritage organization, (In Persian).
24. - Fazeli Nashli, H., (2021). “Excavation report to determine the site and privacy of Huto and Kamarband caves and excavation of the stratification of Huto cave, Behshahr City, Mazandaran province”. document center of cultural heritage organization, (In Persian).
25. - Fazeli Nashli, H., (2021). “The report of the stratigraphic excavation of the Kamarband cave, Behshahr city”. Mazandaran province, document center of cultural heritage organization, (In Persian).
26. - Fazeli Nashli, H., (2023). “Report of the second season of stratigraphic excavation of Komishani Tappe, Neka City, Mazandaran province”. document center of cultural heritage organization, (In Persian).
27. - Flannery, K. V. & Marcus, J., (2012). The Creation of Inequality: How our Prehistoric Ancestors set the stage for Monarchy, Slavery, and Empire. Cambridge, Harward University Press. https://doi.org/10.1257/jel.52.4.1160.r14.
28. - Flannery, K., (2022). The creation of inequality : how our prehistoric ancestors set the stage for monarchy, slavery, and empire. Sodeh Eftekhari, Call the institution and the publication date, (In Persian).
29. - Fortin, M. J., Olson, R. J., Ferson, S., Iverson, L., Hunsaker, C., Edwards, G., Levine, D., Butera, K. & Klemas, V., (2000). “Issues related to the detection of boundaries”. Landscape Ecology, 15: 453–466. https://doi.org/10.1023/A:1008194205292
30. - Ghasidian, E., (2021). “Southern Caspian Corridor: a Biogeographical hominin expansion route, In: Palaeolithic of Iran 1”. Archaeological Report Monogeraphs, Series, 2 (7): 214-233 (In Persian).
31. - Ghasidian, E., Ramzanpour, H., Moradian, M. & Heidari Goran, S., (2020). “Kiyasar 1 Rockshelter: in Search of the early hominin settlements in Mazandran”. The Quarterly Journal of History and Archeaology of Mazandran, 1 (3): 76-85,(In Persian).
32. - Gregg, M. W., (2010). A Preliminary Reference Guide to Archaeological Materials and Human Remains recovered from Dr. Carleton Coon’s 1949 and 1951 Excavations at Hotu and Belt Caves, Northern Iran. University of Pennsylvania Museum, Archive: 1-28.
33. - Gregg, M. W. & Thornton, C. P., (2012). “A Preliminary Aanalysis of the Prehistoric Pottery from Carleton Coon's Excavations of Hotu and belt caves in Northern Iran: Implications for future research into the emergence of village life in Wwestern Central Asia”. In: Vahdati Nasab, H. (Ed.), Special Volume on Iranian Archaeology, International Journal of the Humanities, 56-94.
34. - Groene D., Fazeli Nashli, H. & Matthews, R., (2023). “The Epipalaeolithic–Neolithic Transition in North-Eastern Iran: Zooarchaeological evidence from the Southern Shores of the Caspian Sea. Antiquity, 97(393): 541-556. https://doi.org/10.15184/aqy.2023.37.
35. - Harris, D. R., (2010). Origins of Agriculture in Western Central Asia: an Environmental- Archaeological Study. University of Pennsylvania Press, Philadelphia. ISBN: 978-0-521-76443-8. https://doi.org/10.9783/9781934536513.269
36. - Hashemi, S. M. & Vahdati Nasab, H., (2014). “Study of Resuction Intensity on the Side-scrapers of Komishan Cave, Mazandran”. Archaeological Researches of Iran, 4 (6): 27-46, (In Persian).
37. - Hedges, R. E. M., Housley, R. A. Ramsey, C. B. & Klinken, G. J., (1994). “Radiocarbon dates from the Oxford AMS system: Archaeometry date list 18”. Archaeometry, 36/2: 337-374. https://doi.org/10.1111/j.1475-4754.1994.tb00975.x
38. - Hengeveld, R., (1990). Dynamic biogeography. Cambridge University Press, Cambridge. ISBN: 0-521-38058-8.
39. - Henshilwood, C. S. & Marean, C. W., (2003). “The Origin of Modern Human Behavior: Critique of the Models and Their Test Implications”. Current Anthropology, 44(5): 627–651. https://doi.org/10.1086/377665.
40. - Jayez, M., Fazeli Nashli, H. & Thomalsky, J., (in the press). “Elements of Continuity and Discontinuity from Caspian Mesolithic to Neolithic: Chipped Stone Assemblage from re-Excavation at Hotu Cave, Mazandaran, Iran”. In: Richter, T. (ed.), Proceedings of The 10th International Conference of the Pre-Pottery Neolithic Chipped and Ground Stone Industries of the Near East (PPN10), 17-22 October 2022, Copenhagen.
41. - Jayez, M. & Vahdati Nasab, H., (2016). “A Separation: Caspian Mesolithic vs. Triacetin Lithic industry. A research on the Excavated site of Komishan, Southeast of the Caspian Sea, Iran”. Paleorient, 42/1: 75-94. https://doi.org/10.3406/paleo.2016.5694.
42. - Jayez, M. & Vahdati Nasab, H., (2020). “Assessing Relative Chronology via Identification of Knapping Techniques: The Case Study of Blade and Bladelet Production in Komishan Cave, Mazandaran, Iran”. Journal of Archaeological Studies, 12 (1: 21): 59-80. (In Persian).
43. - Kent, M., Gill, W. J., Weaver, R. E. & Armitage, R. P., (1997). “Landscape and plant community boundaries in biogeography”. Progress in Physical Geography, 21: 315–353. https://doi.org/10.1177/030913339702100301
44. - Kozłowski, S. K., (1994). “Chipped Neolithic Industries at the Eastern Wing of the Fertile Crescent (Synthesis Contribution)”. In: Gebel H. G. & Kozłowski S. K. (eds.), Neolithic Chipped Stone Industries of the Fertile Crescent: 143-172. Berlin: ex Oriente (SENEPSE 1).
45. - Kozłowski, S. K., (1996). “The Trialetian ‘Mesolithic’ Industry of the Caucasus, Transcaucasia, Eastern Anatolia, and the Iranian Plateau”. In: Gebel H. G. and Kozłowski S.K. (eds.), Neolithic Chipped Stone Industries of the Fertile Crescent, and their Contemporaries in Adjacent Regions: 161-170. Berlin: ex Oriente (SENEPSE 3).
46. - Kozłowski, S. K., (1999). The Eastern Wing of the Fertile Crescent: Late Prehistory of Greater Mesopotamian Lithic Industries. Oxford (BAR Int. Ser. 760). https://doi.org/10.30861/9780860549659
47. - Lazaridis, I., Nadel, D. & Rollefson, G., (2016). “Genomic Insights into the origin of farming in the ancient Near East”. Nature, 536: 419–424 (2016). https://doi.org/10.1038/nature19310.
48. - Libby, W. F., (1951). Radiocarbon Dating. University of Chicago Press, Chicago.
49. - Manca, L., Mashkour, M., Shidrang, S. & Biglari, F., (2018). “Bone, Shell Tools and Ornaments from the Epipalaeolithic Site of Ali Tappeh, East of Alborz Range, Iran”. Archaeol. Sci. Rep., 21: 137-157. https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2018.06.023.
50. - Matthews, R. J. & Fazeli Nashli, H., (2022). The Archaeology of Iran from the Palaeolithic to the Achaemenid empire. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781003224129
51. - McBurney, C. B., (1968). “The Cave of Ali Tappeh and the Epi-Palaeolithic in N. E. Iran”. Proceedings of the Prehistoric Society, 12: 385-413. https://doi.org/10.1017/S0079497X00013955.
52. - Mithen, S., (1996). The Prehistory of the Mind: a Search for the Origins of Art, Religion and Science. London: Thames and Hudson.
53. - Odum, E. P., (1953). Fundamentals of ecology. W. B. Saunders, Philadelphia.
54. - Peasnall, B. L., (2002). “Iranian Mesolithic, Peregrine, P. N.”. Ember, M. (eds), Encyclopedia of Prehistory, Springer, Boston, M A. https://doi.org/10.1007/978-1-4615-0023-0_21
55. - Powell, A., (2009). “Late Pleistocene Demography and the Appearance of Modern Human Behavior”. Science, 324-1298, https://doi.org/10.1126/science.1170165.
56. - Ralph, E. K., (1955). “University of Pennsylvania Radiocarbon Dates I”. Science, 121/3136: 149-151. https://doi.org/10.1126/science.121.3136.149
57. - Ramzanpour, H. & Moradian, M., (2021). “Kolt, a coastal camp from the Middle Paleolithic period in the southeast of the Mazandaran Sea”. In: Palaeolithic of Iran 1, Archaeological Report Monogeraphs, 2 (7): 224-240, (In Persian).
58. - Ranov, V. A. & Dodonov, A. E., (2003). “Small Instruments of the Lower Palaeolithic Site Kuldara and Their Geoarchaeological Meaning, In: Lower Palaeolithic Small Tools in Europe and Asia”. ed. J. M. Burdukiewicz & A. Ronen, British Archaeological Reports International, Series 1115. Oxford: Archaeopress: 133–47. https://doi.org/10.30861/9781841714936
59. - Rostamian, O., Abbasnejad-Seresti, R. & Asadi Ojaie, S. K., (2022). “Investigating the Impact of Climatic Events on the Subsistence of Mesolithic and Neolithic Communities Around the Caspian Sea”. Iran of Researches A, 7-33. https://dx.doi.org/10.22084/NB.2023.27800.2590
60. - Vahdati Nasab, H. & Jayez, M., (2011). “Technology and Typolpgy of the Lithic Artifacts from Komishan Cave, Mazandran (observations on the Industry of Trialeti)”. Iranian Journal of Archaeology and History, 25 (2: 50): 56-78, (In Persian).
61. - Vahdati Nasab, H., Nikzad, M., Jayez M., Hashamei, M., Knapp, Z., Sykes, N., Khalili, M. Z, Moghassam, H. H., Bakhtiari Nasab, F. & Olszewski, D. I., (2020). “Komishan Cave: A Mesolithic and Later Settlementof the Southeastern Shore of the Caspian Sea, Iran”. ANES., 56: 97-125.
62. - Watkins, T., (2024). Becoming Neolithic. The pivot of human history, Routledge. https://doi.org/10.4324/9781351069281
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |