سال 9، شماره 32 - ( 6-1404 )
سال 9 شماره 32 صفحات 113-95 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Bakhtiari S, Mousavi M, Nemati M, Soltysiak A. (2025). The Biological Strategies of Mersin Chal Residents in the Second Half of the First Millennium BC. Parseh J Archaeol Stud. 9(32), 95-113. doi:10.22034/PJAS.1032
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-1032-fa.html
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-1032-fa.html
بختیاری سحر، موسوی مهدی، نعمتی محمدرضا، سولتیشیاک ارکادیوش.(1404). استراتژیهای زیستی ساکنان مرسینچال در نیمۀ دوم هزارۀ اول پیشازمیلاد مطالعات باستانشناسی پارسه 9 (32) :113-95 10.22034/PJAS.1032
سحر بختیاری*1 
، مهدی موسوی2 ، محمدرضا نعمتی3 ، ارکادیوش سولتیشیاک4
، مهدی موسوی2 ، محمدرضا نعمتی3 ، ارکادیوش سولتیشیاک4
1- پژوهشگر پسادکتری باستانشناسی، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران (نویسندۀ مسئول). ، bakhtiari_sahar@yahoo.com
2- استاد گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3- دانشیار گروه باستانشناسی، پژوهشکدۀ باستانشناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.
4- استاد گروه انسانشناسی زیستی/ جسمانی باستانی، دانشگاه ورشو، ورشو، لهستان.
2- استاد گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3- دانشیار گروه باستانشناسی، پژوهشکدۀ باستانشناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.
4- استاد گروه انسانشناسی زیستی/ جسمانی باستانی، دانشگاه ورشو، ورشو، لهستان.
چکیده: (480 مشاهده)
گورستان مرسینچال در شرق روستای تلاجیم در بخش پشتکوه، شهرستان مهدیشهر در شمال استان سمنان در فلاتمرکزی ایران واقع شده است. منطقۀ تلاجیم دارای قابلیتهای بالقوۀ زیستی و معیشتی گستردهای است که موجب دسترسی مردمان مرسینچال به طیف متنوعی از پوشش گیاهی و جانوری میشده است. این موضوع بر اهمیت مطالعۀ بقایای اسکلتی گورستان مرسینچال بهعنوان بخشی از دادههای باستانشناسی که منبع اطلاعاتی بسیار مهمی در جهت مطالعات دیرین تغذیه، عادات و رفتار غذایی، تبیین میزان انطباق و سازگاری با محیطزیست، مدلسازی وضعیت معشیتی و روشن نمودن تفاوتهایجنسیتی در سطح تروفیک (نوع تغذیه) هستند، میافزاید؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی استراتژی زیستی-معیشتی ساکنین این گورستان در نیمۀ دوم هزارۀ اول پیشازمیلاد ازطریق مطالعات زیستباستانشناسی موردمطالعه قرار گرفت. برای دستیابی به هدف مذکور پرسشی مطرح شد، مبنیبر اینکه، براساس مطالعات آنالیز ایزتوپ پایدار بر روی داههای بیولوژیکی بهدست آمده از کاوشهای باستانشناختی گورستان مرسینچال، چگونه میتوان رژیمغذایی مردمان منطقۀ موردمطالعه را مشخص نمود؟ در راستای پاسخگویی به پرسش مذکور، پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات آماری و روش تحلیلی-آزمایشگاهی مطالعات آنالیز ایزوتوپ پایدار کربن (δ13C) و نیتروژن (δ15N) برروی نمونههای کلاژن دندان، بقایای اسکلتهای انسانی 12 گور از 49 تدفین کاوش شدۀ گورستان مرسینچال را موردمطالعه قرار میدهد. طبق مطالعات انسانشناسی فیزیکی، بقایای اسکلتی موردمطالعه متعلقبه افراد بالغ بوده و شامل هر دو جنسیت زن و مرد میباشند؛ همچنین برمبنای آنالیز ایزوتوپهای پایدار کربن (δ13C) و نیتروژن (δ15N) برروی نمونههای کلاژن دندان، الگوهای رژیمغذایی ساکنان مرسینچال در نیمۀ دوم هزارۀ اول پیشازمیلاد موردمطالعه قرار گرفت و بهعنــوان نتیجـۀ نهایــی مشخص گردید که با توجه به پتانسیلهای زیستی محدودۀ مورد پژوهش، جامعۀ مرسینچال دارای رژیمغذایی ترکیبی مبتنیبر گیاهان C3 و C4 بوده و منابع پروتئینی خود را از بهطور گسترده از علفخواران و بهمیزان اندکی از گوشتخواران تأمین مینمودند.
واژههای کلیدی: گورستان مرسینچال، نیمۀ دوم هزارۀ اول پیشازمیلاد، استراتژیهای زیستی، کلاژن دندان، ایزوتوپ کربن، ایزوتوپ نیتروژن.
فهرست منابع
1. - افشار، زهرا، (1397). «زیستباستانشناسی: مطالعۀ علمی بقایای اسکلتهای انسانی بهدستآمده از کاوشهای باستانشناسی». پژوهه باستانسنجی، 4(2): 92-81. https://doi.org/10.29252/jra.4.2.81
2. - مرتضایی، محمد؛ و ملکی، امیر، (1389). «بررسی باستانشناسی حوضۀ سد فینسک». تهران: پژوهشکدۀ باستانشناسی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری (منتشرنشده).
3. - نعمتی، محمدرضا، (1400). «سومین فصل کاوش باستانشناختی گورستان مرسینچال (حوضۀ سد فینسک)». تهران: پژوهشکده باستانشناسی پژوهشگاه میراثفرهنگی و گردشگری (منتشرنشده).
5. - Agarwal, S. C. & Glencross, B. A., (2011). Social Bioarchaeology. Wiley-Blackwell Publishing Ltd. https://doi.org/10.1002/9781444390537
6. - Afshar, Z., (2014). “Mobility and Economic Transition in the 5th to the 2nd Millennium B.C. in the Population of the Central Iranian Plateau, Tepe Hissar”. Ph.D. Theses, Durham: Durham University.
7. - Afshar, Z., (2018). “Bioarchaeology: Scientific Studies of Archaeological Human Skeletal Remains”. Journal of Research on Archaeometry, 4(2): 81-92. https://doi.org/10.29252/jra.4.2.81 (in Persian).
8. - Afshar, Z., Millard, A., Roberts, Gh. & Gröcke, D., (2019). “The Evolution of Diet During the 5th to 2nd Millennium BCE for the Population Buried at Tepe Hissar, North-eastern Central Iranian Plateau”. The Stable Isotope Evidence, Journal of Archaeological Science: Reports, 27 (101983): 1-13. https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2019.101983
9. - Ambrose, S. H., (1986). “Stable Carbon and Nitrogen Isotope Analysis of Human and Animal Diet in Africa”. The symposium: The Longest Record: The Human Career in Africa, held at Berkeley, CA, in April 1986 in honor of Professor J. Desmond Clark, Academic Press Inc. (London) Limited: 707-731. https://doi.org/10.1016/S0047-2484(86)80006-9
10. - Ambrose, S. H., (1990). “Preparation and Characterization of Bone and Tooth Collagen for Isotopic Analysis”. Journal of Archaeological Science, 17: 431-451. https://doi.org/10.1016/0305-4403(90)90007-R
11. - Ambrose, S. H. & Lynette, N., (1993). Experimental Evidence for the Relationship of the Carbon Isotope Ratios of Whole Diet and Dietary Protein to Those of Bone Collagen and Carbonate, B. Lambert et al. (eds.), Prehistoric Human Bone, Springer-Verlag Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-02894-0_1
12. - Basu, S., Shailesh, A., Sanyal, P., Mahato, P., Kumar, S. & Sarkar, A., (2015). “Carbon Isotopic Ratios of Modern C3–C4 Plants from the Gangetic Plain, India and Its Implications to Paleovegetational Reconstruction”. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 440: 22–32. https://doi.org/10.1016/j.palaeo.2015.08.012
13. - Bocherens, H., Mashkour, M. & Billiou, D., (2000). “Palaeoenvironmental and Archaeological Implications of Isotopic Analyses (13C, 15N) from Neolithic to Present in Qazvin Plain (Iran)”. Environmental Archaeology, 5(1): 1-19. https://doi.org/10.1179/env.2000.5.1.1
14. - Bocherens, H., Mashkour, M., Drucker, D.G., Moussa, I. & Billiou, D., (2005). “Stable Isotope Evidence for Palaeodiets in Southern Turkmenistan during the Historical period and Iron Age”. Journal of Archaeological Science, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.jas.2005.07.010
15. - Bogaard, A. & Outram, A.K., (2013). “Palaeodiet and Beyond: Stable Isotopes in Bioarchaeology”. World Archaeology, 45(3): 333-337. https://doi.org/10.1080/00438243.2013.829272
16. - Budd, Ch., Lillie, M., Alpaslan-Roodenberg, S., Karul, N. & Pinhasi, R., (2013). “Stable Isotope Analysis of Neolithic and Chalcolithic Populations from Aktopraklık, Northern Anatolia”. Journal of Archaeological Science, 40: 860-867. https://doi.org/10.1016/j.jas.2012.09.011
17. - Budd, Ch., Karul, N., Alpaslan-Roodenberg, S., Galik, A., Schulting, R. & Lillie, M., (2017). “Diet Uniformity at an Early Farming Community in Northwest Anatolia (Turkey): Carbon and Nitrogen Isotope Studies of Bone Collagen at Aktopraklık”. Archaeological and Anthropological Sciences, 1-13. https://doi.org/10.1007/s12520-017-0523-4
18. - DeNiro, M. J., (1985). “Postmortem Preservation and Alteration of in Vivo Bone Collagen Isotope Ratios in Relation to Palaeodietary Reconstruction”. Nature, 317: 806–809. https://doi.org/10.1038/317806a0
19. - Fetner, R., (2015). “The Impact of Climate Change on Subsistence Strategies in Northern Mesopotamia: The Stable Isotope Analysis and Dental Microwear Analysis of Human Remains from Bakr Awa (Iraqi Kurdistan)”. Ph.D. Dissertation, Warsaw: University of Warsaw.
20. - Göçer, M., (2022). “Extraction and Characterization of Collagen from the Skin and Bone of Shabout (Arabibarbus Grypus Heckel, 1843)”. Iranian Journal of Fisheries Sciences, 21(3): 671 – 687. https://doi.org/10.22092/ijfs.2022.126898
21. - Katzenberg, M. A., (2008). “Stable Isotope Analysis: A Tool for Studying Past Diet, Demography, and Life History”. in: Biological Anthropology of the Human Skeleton, M.A. Katzenberg & S.R. Saunders (eds.), Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, Inc: 413 – 442. https://doi.org/10.1002/9780470245842.ch13
22. - Lewis, J., Pike, A. W. G., Coath, C. D. & Evershed, R.P., (2017). “Strontium Concentration, Radiogenic (87Sr/86Sr) and Stable (δ88Sr) Strontium Isotope Systematics in a Controlled Feeding Study”. Star: Science and Technology of Archaeological Research, 3(1): 45–57. https://doi.org/10.1080/20548923.2017.1303124
23. - Makarewicz, Ch. A. & Sealy, J., (2015). “Dietary Reconstruction, Mobility, and the Analysis of Ancient Skeletal Tissues: Expanding the Prospects of Stable Isotope Research in Archaeology”. Journal of Archaeological Science, 56: 146-158. https://doi.org/10.1016/j.jas.2015.02.035
24. - Malekzadeh, M., Naseri, R., Boroomandara, S., Cesaretti, A. & Dan, R., (2023). “Preliminary Report of the First Season of Excavation at the Achaemenid Period (Iron Age IV) Cemetery in Mersin, Semnan Province”. Iran. IRAN Journal of British Institute of Persian Studies, 1-15. https://doi.org/10.1080/05786967.2023.2170819
25. - Min-Kyu, P., (2017). “A method for studying human teeth excavated in archaeological sites: A focus on recent research sites”. Anthropological Notebooks, 23(2): 5-19. A method for studying human teeth excavated in archaeological sites: A focus on recent research sites | Anthropological Notebooks
26. - Mortezaei, M. & Maleki, A., (2010). “The Archaeological Survey of Finesk Dam Basin”. Tehran: Unpublished report prepared for Iranian Centre for Archaeological Research of Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (in Persian).
27. - Nemati, M., (2021). “The Third Season of Archaeological Excavation of Mersin Chal Cemetery (Finesk Dam Basin)”. Tehran: Unpublished report prepared for Iranian Centre for Archaeological Research of Research Institute of Cultural Heritage and Tourism (in Persian).
28. - Price, T.D., (2015). “An Introduction to the Isotopic Studies of Ancient Human Remains”. Journal of the North Atlantic, 7: 71-87. https://doi.org/10.3721/037.002.sp708
29. - Ramaroli, V., Hamilton, J., Ditchfield, P., Fazeli, H., Aali, A., Coningham, R. A. E. & Pollard, A. M., (2010). “The Chehr Abad 'Salt Men' and The Isotopic Ecology of Humans in Ancient Iran”. American Journal of Physical Anthropology, 143: 343-354. https://doi.org/10.1002/ajpa.21314
30. - Sealy, J., Armstrong, R. & Schrire, C., (1995). “Beyond Lifetime Averages: Tracing Life Histories through Isotopic Analysis of Different Calcified Tissues from Archaeological Human Skeletons”. Antiquity, 69: 290-300. https://doi.org/10.1017/S0003598X00064693
31. - Scott, G. R., (1997). “Dental Anthropology”. Encyclopedia of Human Biology, 175-190.
32. - Sołtysiak, A., (2020). “Human enamel 87Sr/86Sr evidence of migration and land use patterns at Tell Brak, a Late Chalcolithic urban centre in NE Syria”. Archaeological and Anthropological Sciences, 12 (143): 1-7. https://doi.org/10.1007/s12520-020-01104-3
33. - Sołtysiak, A. & Schutkowski, H., (2018). “Stable Isotopic Evidence for Land Use Patterns in the Middle Euphrates Valley, Syria”. American Journal of Physical Anthropology, 166 (4): 1–14. https://doi.org/10.1002/ajpa.23480
34. - Van Klinken, G. J., (1999). “Bone Collagen Quality Indicators for Palaeodietary and Radiocarbon Measurements”. Journal of Archaeological Science, 26: 687–695. https://doi.org/10.1006/jasc.1998.0385
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |