logo
دوره 45، شماره 106 - ( 10-1403 )                   جلد 45 شماره 106 صفحات 58-29 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.22034/45.106.2
Clinical trials code: مقاله علمی

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Razani M, Nemani L. (2024). Analyzing the Structural and Visual Pathology of Urartian Inscriptions in Seqindel, Varzeghan, East Azarbaijan, Iran. Athar. 45(106), 29-58. doi:10.22034/45.106.2
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1720-fa.html
رازانی مهدی، نعمانی‌خیاوی لیلی. تحلیل آسیب‌شناسی ساختاری و سیمایی سنگ‌نوشتۀ اورارتویی سقین‌دل، ورزقان، آذربایجان‌شرقی، ایران فصلنامه علمی اثر 1403; 45 (106) :58-29 10.22034/45.106.2

URL: http://athar.richt.ir/article-2-1720-fa.html

تحلیل آسیب‌شناسی ساختاری و سیمایی سنگ‌نوشتۀ اورارتویی سقین‌دل، ورزقان، آذربایجان‌شرقی، ایران
مهدی رازانی*1 ، لیلی نعمانی‌خیاوی2
1- دانشیار گروه مرمت و باستان سنجی، دانشکدۀ هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران (نویسندۀ مسئول) ، razanimehdi@gmail.com
2- دانشجوی دکتری، مرمت اشیا فرهنگی و تاریخی، گروه مرمت آثار تاریخی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده:   (837 مشاهده)
سنگ‌نوشتۀ اورارتویی، در روستای سقین‌دل از بخش مرکزی شهرستان ورزقان در استان آذربایجان شرقی متعلق به دورۀ فرمانروایی «ساردوری دوم» پادشاه اورارتویی بر سنگی در کوه زاغی، نقر شده است. این سنگ‌نوشته یکی از آثار منحصربه‌فرد باقی‌مانده از دوران گسترش پادشاهی اورارتویی در شرق دریاچۀ ارومیه است که بیانگر تاریخ فرمان‌روایی آنان در منطقه است و به‌دلیل عدم رسیدگی قسمت اعظم آن آسیب‌دیده و دچار تخریب گشته است. براساس بررسی‌های انجام‌شده بر روی سطوح سنگ‌نوشته، پوششی از انواع گل‌سنگ‌ها تقریباً تمام صخره کوه‌های این منطقه را تحت‌تأثیر قرارداد است که سنگ‌بستر سنگ‌نوشته نیز از این آسیب به دور نمانده است. به‌علاوه در بدنه و پای سنگ‌نوشته آسیبی از وندالیسم و حفاری‌های غیرمجاز نیز دیده می‌شود که سلامت اثر را با مخاطره روبه‌رو نموده است. با توجه به این‌که تاکنون مطالعات علمی و آزمایشگاهی درخصوص بررسی شیوۀ ساخت اثر، آسیب‌شناسی سنگ‌نوشته اورارتویی سقین‌دل و شناسایی لایه‌ها و سازوکار تخریب احتمالی بر روی آن‌ها و هم‌چنین راه‌حل حفاظتی برای آن ارائه نگردیده است؛ بنابراین برای رسیدن به این هدف مطالعات آزمایشگاهی، در مورد ساختار و ویژگی‌های سنگ و همچنین انواع آسیب‌های وارده به بدنه به شیوه‌های مختلف انجام گرفت. تا به سؤالات مهم تحقیق شامل: 1. مهم‌ترین آسیب‌های موجود در بدنۀ سنگ‌نوشتۀ اورارتویی سقین‌دل چیست؟ 2. چگونه پدیده‌های موجود ساختاری و اقلیمی و ذاتی و تجمعات زیستی موجب آسیب گشته‌اند؟ که در این‌راستا مطالعات میدانی نشان‌دهندۀ یک نوع تخریب هم‌افزا ناشی از مجموعه‌ای از عوامل ذاتی، اقلیمی، بیولوژیکی و انسانی است که خود را در قالب سیماهای آسیب شکستگی، رسوب سطحی و تجمع زیستی با گونۀ شاخص گل‌سنگ بر بدنه نمایان ساخته است.
واژه‌های کلیدی: سنگ‌نوشته، کتیبه، سقین‌دل، اورارتو، آسیب‌شناسی، فن‌شناسی.
متن کامل [PDF 2299 kb]   (432 دریافت)    
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: کتیبه های صخره ای
دریافت: 1403/4/7 | پذیرش: 1403/7/30 | انتشار: 1403/9/29
فهرست منابع
1. - ابراهیمی، ق، (1396)، سنگ‌نوشته‌های اورارتویی ایران برگ‌هایی از تاریخ آذربایجان، تبریز: پروژه ترجمه حسن لو
2. - بشاش کنزق، ر- پژوهشکده زبان‌شناسی کتیبه‌ها و متون، (1386) باغ کتیبه‌ها ضرورت و اهداف مولاژ برداری کتیبه‌های صخره‌ای و تأسیس مرکز مطالعات کتیبه‌شناسی، تهران: پژوهشگاه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری
3. - پرونده ثبتی اثر، (1347) پرونده ثبتی کتیبه اورارتویی سـقیندل. شـماره،795 اداره کـل میـراث‌فرهنگـی،صنایع دستی و گردشگری
4. - پور اصغر، ف؛ اصلاحی، م؛ اکبر زاده، ی، (1400). بررسی رخدادهای حدی دمایی در استان آذربایجان شرقی -1428- 1388، پژوهش‌های اقلیم‌شناسی. 12(48) .156-143
5. - خیری، ف. ( 1384). سنگ‌شناسی آذرین. رشته زمین‌شناسی، چاپ 5. تهران: دانشگاه پیام نور.
6. - دارا، م. (1396)، کتیبه‌های میخی اورارتویی از ایران، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری
7. - رازانی, مهدی, نعمانی خیاوی, لیلی, رنجبری, امین,امیری, علیرضا، (1403). استنساخی جدید از کتیبه میخی اورارتویی سقین‌دل، ورزقان، آذربایجان شرقی، ایران. زبان‌شناخت 15(1) 27-50. doi: 10.30465/ls.2023.47346.2164
8. - رازانی, مهدی, نعمانی خیاوی, لیلی, ناصری صومعه، حسین، (1402). باستانشناسی و ساختارشناسی سنگ سنگ نوشته میخی اورارتویی سقین دل ورزقان، آذربایجان‌شرقی، ایران. جستارهای باستان‌شناسی ایران پیش از اسلام. (پذیرفته شده در دست چاپ)
9. - رازانی مهدی، نعمانی خیاوی لیلی، (۱۴۰۲). طرح حفاظت و مرمت کتیبه اورارتویی سقین ،دل ورزقان آذربایجان شرقی ایران. دانش حفاظت و مرمت.; ۶ (۴) :۱۸-۳۵
10. - صدقی، ن، (1388)، تاریخ اجتماعی و سیاسی ارسباران (قره داغ) در دوره معاصر، تبریز، اختر.
11. - عبدالهی، ح، (1385)، مطالعه جغرافیایی دشت ورزقان: از خروانق تا دوپیق، تبریز، پژوهش‌های دانشگاه.
12. - فریدی، م. حق فرشی، ع، (1385). نقشه زمین‌شناسی 1:100000. خواجه. تهران: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
13. - کرمی، ف، (1383). فرآیندهای هوازدگی و تأیر آنها در نواحی شهری و روستایی، مطالعه موردی کوهستانی آذربایجان. مجله تاریخ و جغرافیا،ش.2.(4):61-80.
14. - مرادی زینب، انوشیروان انصاری(1392). رتبه بندی روابط کاهندگی مختلف با استفاده از زلزله 21 مرداد 1391 اهر-ورزقان. پژوهشنامه زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله, 16(3-4), 11-20.‎
15. - مستاجران، اکبر، و فرزانه ضوئی. (1385). همزیستی: جلد دوم گلسنگ‌ها. اصفهان: دانشگاه صنعتی اصفهان.
16. - مشکور، محمدجواد(1332)، تاریخ مردم اورارتو و کشف یک شنگنبشته به خط اورارتو در آذربایجان، تهران: نشریه شماره 1 انجمن فرهنگ و هنر ایران
17. - معماریان، ح، (1392). زمین‌شناسی مهندسی و ژئوتکنیک. تهران: دانشگاه تهران.
18. - معماریان، ح، (1390). زمین‌شناسی برای مهندسین. چاپ 12.تهران: دانشگاه تهران،
19. - منتظم، گ،(1395) به جنس تاریخ به رنگ دیروز، برج مقبره های آذربایجان شرقی، تبریز: اختر
20. - مهدوی فر، محمد رضا و پرهام معماریان(1391- شهریور) گزارش شناسایی مقدماتی پدیده های ژئوتکنیکی ناشی از زلزله ورزقان 21/5/1391،تهران: پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
21. - ناصری صومعه، ح، هژبری نوبری، ع، کنیار، ا (1400) باستان‌شناسی منطقه قره داغ؛ گزارش مقدماتی بررسی محوطه-های دوران مفرغ و آهن شهرستان ورزقان. مطالعات باستان‌شناسی ،13(4)- 286-306.
23. - Abdollahi, H. (2006). Geographical study of Varzeqan Plain: From Khorvanq to Dupiq. Tabriz: University Research Studies. [In Persian]
24. Asta, J. and Letrouit-Galinou, A. (1995). Observations on the early growth of Rhizocarpon geographicum thalli. Herzogia, 239–252. DOI: 10.1127/herzogia/11/1995/239
25. - ASTM D2216, (2019) Standard Test Methods for Laboratory Determination of Water (Moisture) Content of Soil and Stone by Mass. Edition, March 1,
26. https://cdn.standards.iteh.ai/samples/102626/96eeedcdcf4d400c886842d9f8706202/ASTM-D2216-19.pdf
27. - ASTM. (2004). Standard test method for Measurement Rate of Absorption of Water by Hydraulic-Cement Concretes (D 1585). Annual book of ASTM Standards, Vol. 04.08, 948-955.
28. https://cdn.standards.iteh.ai/samples/83730/218dea463347495c86a130c30db34c59/ASTM-C1585-13.pdf
29. - Bashash Kenzag, R. (2007).The inscriptions garden: The necessity and objectives of rock inscription molding and the establishment of the Epigraphy Studies Center. Tehran: Research Institute of the Cultural Heritage, Handicrafts, and Tourism Organization.[In Persian]
30. - British Standards Institution. (1999). Natural stone test methods: Determination of water absorption coefficient by capillarity (BS EN 1925:1999). London, England. https://www.en-standard.eu/bs-en-1925-1999-natural-stone-test-methods-determination-of-water-absorption-coefficient-by-capillarity/?srsltid=AfmBOooFyP4ApTF871hII2sKYyHWNMtjI09m_zkX67mJb9rE0BHJ-9Hw
31. -BS EN 1097-3: (1998) Tests for mechanical and physical properties of aggregates. Determination of loose bulk density and voids https://doi.org/10.3403/01435224 (published 15/09/1998).
32. - Dara, M. (2017).Urartian cuneiform inscriptions of Iran. Tehran: Cultural Heritage and Tourism Research Institute.[In Persian] https://www.academia.edu/34273409/Urartian_Cuneiform_Inscriptions_from_Iran_کتیبه_های_میخی_اورارتویی_از_ایران_
33. - De Witte E (1993) Treatment of the Göreme rock with consolidants and water repellents. International Seminar on the safeguard of the rock-hewn churches of the Göreme Valley, Ürgüp, Turkey. Tabasso and Izmirlipil (eds), Ministry of culture, Ankara Quoted in: Topal, T., and Doyuran, V. (1998). Analyses of deterioration of the Cappadocian tuff, Turkey. Environmental geology, 34(1), 5-20.
34. - ESA. (2010). Live long and prosper, Xanthoria elegans. Retrieved fromhttps://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Columbus/Live_long_and_prosper_i_Xanthoria_elegans_i
35. - Fereidi, M., and Hagher Farsi, A. (2006). Geological map of 1:100,000, Khajeh. Tehran: Geological Survey and Mining Exploration Organization of Iran. [In Persian]
36. - Fields, R. D. and L. ST. Clair. 1984. A comparison of methods for evaluating SO2 impact on selected lichen species: Parmelia chlorochroa, Collemapolycarpon, and Lecanora muralis. The Bryologist 87: 297-301. https://doi.org/10.2307/3242947
37. - Fitzner, B. and Heinrichs, K. (2001). Damage diagnosis at stone monuments-weathering forms, damage categories and damage indices. Acta-Universitatis Carolinae Geologica, 1, 12-13. https://www.semanticscholar.org/paper/Damage-diagnosis-on-stone-monuments-weathering-and-Fitzner-Heinrichs/8dca2c93038efc91cfc69777b6f4150e35183573
38. - Fookes, P. G. Gourley, C. S. and Ihikere. C. (1982). Rock weathering in engineering time. Quarterly Journal of Engineering Geology,. 21, 33 - 57. https://doi.org/10.1144/GSL.QJEG.1988.021.01.03
39. - Fookes, P. G., Dearman, W. R. and Franklin, J. A. (1971). Some engineering aspects of rock weathering with field examples from Dart moor and elsewhere. Quarterly Journal of Engineering Geology and Hydrogeology, 4(3), 139-185. https://doi.org/10.1144/GSL.QJEG.1971.004.03.01
40. - Garty, J., Ronen, R., and Galun, M. (1985). Correlation between chlorophyll degradation and the amount of some elements in the lichen Ramalina duriaei (De Not.) Jatta. Environmental and Experimental Botany, 25(1), 67-74. https://doi.org/10.1016/0098-8472(85)90049-8
41. - Ibrahimi, Q. (2017). Urartian inscriptions of Iran: Pages from the history of Azerbaijan. Tabriz: Hassanloo Translation Project. [In Persian]
42. - ISRM (1979). Suggested Methods for Determining Water Content, Porosity, Absorption and related properties and swelling and slake – durability. International Society for Rock Mechanics (ISRM) International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 36, 139-153.
43. http://worldcat.org/issn/00207624
44. - Karami, F. (2004). Weathering processes and their impacts in urban and rural areas: A case study of the mountainous regions of Azerbaijan. Journal of History and Geography, 2(4), 61-80. [In Persian] (https://www.noormags.ir/view/en/articlepage/548629)
45. - Khairi, F. (2005).Igneous petrology. Geology Department, 5th edition. Tehran: Payam Noor University.[In Persian]
46. - Kleiss, W. "und Kroll S. (1980), « Die Burgen on Libliuni (Seqindel)." AMI 12: 21-61.
47. - Kleiss, Wolfram, (1971). Detail view of Urartian rock inscription of Seqindel, east Azerbaijan [Photograph].. Deutsches Archäologisches Institut. (Bildnummer D-DAI-EUR-TEH-DIA-AWK-14763). Available at (https://arachne.dainst.org/entity/6814833?fl=20andq=%22Seqindel%22andresultIndex=9)
48. - LeBlanc, F. and Rao, D. N. (1973). Effects of Sulphur dioxide on lichen and moss transplants. Ecology, 54(3), 612-617. https://doi.org/10.2307/1935347
49. - Mahdavi Far, M. R., and Parham Mimariyan. (2012). Preliminary identification report of geotechnical phenomena caused by the Varzeqan earthquake of August 21, 2011. Tehran: International Institute of Earthquake Engineering and Seismology. [In Persian]
50. - Mashkour, M. J. (1953). The history of the Urartian people and the discovery of an Urartian inscription in Azerbaijan. Tehran: Journal No. 1, Iran Culture and Art Association. [In Persian]
51. - Mestajaran, A., and Farzaneh Zoui. (2006). Symbiosis: Volume 2, Lichens. Isfahan: Isfahan University of Technology. [In Persian]
52. - Memariyan, H. (2011). Geology for engineers (12th ed.). Tehran: University of Tehran. [In Persian]
53. - Memariyan, H. (2013). Engineering geology and geotechnics. Tehran: University of Tehran. [In Persian]
54. - Montazem, G. (2016). The essence of history in the color of yesterday: The tower tombs of East Azerbaijan*. Tabriz: Akhtar. [In Persian]
55. - Moradi Zeynab, A., and Ansari, A. (2013). Ranking different attenuation relationships using the August 2012 earthquake (Ahvaz-Varzeqan). Seismology and Earthquake Engineering Journal, 16(3-4), 11-20. [In Persian]
56. - Nagel G (2000) Advanced Geography. Oxford University Press, ISBN 0199134073, Spain. Quted in Escobedo, J. E. M. (2013). Geochemical characterization of coal and mine rock waste samples from the region of Cam Pha in NE-Vietnam and their effect on rice paddy soil composition and toxic metal bioavailability (Doctoral dissertation, Albert-Ludwigs Universitaet Freiburg). Page 89.
57. - Naseri Someh, H., Hezbari Nobari, A., and Kenyar, E. (2021). Archaeology of the Qara Dagh region: Preliminary report on the study of Bronze and Iron Age sites in Varzeqan County. Archaeological Studies, 13(4), 286-306. [In Persian] https://doi.org/10.22059/jarcs.2019.284880.142749
58. - Nash III, T. H. (1973). Additions to the Lichen Flora of Arizona. I. Bryologist, 545-548.https://doi.org/10.2307/3241416
59. - Paterno, M. C. P. (1999). A Study of the Weathering of Volcanic Tuffs in a Tropical Environment, Including the Evaluation of a Consolidant. Presented to the Faculties of the University of Pennsylvania in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in Historic Preservation. Access in: http://archive.org/stream/studyofweatherin00pate/studyofweatherin00pate_djvu.txt.
60. - Pour Asghar, F., Esfahi, M., and Akbarzadeh, Y. (2021).Study of extreme temperature events in East Azerbaijan Province (1989–1428). Climatology Studies, 12(48), 143-156. [In Persian] https://clima.irimo.ir/article_134374.html?lang=en
61. - Razani M, Nemani khiyavi L.(2024) Conservation and Restoration Plan of the Urartian Inscription of Seqindel, Varzeghan, East Azerbaijan, Iran. KCR; 6 (4) :18-35. http://kcr.richt.ir/article-1-97-fa.html [In Persian] (https://journal.richt.ir/browse.php?a_id=1739andsid=6andslc_lang=fa).
62. - Razani, M., Nemani Khiyavi, L., and Naseri Someh, H. (2025). Archaeology and structural analysis of the Urartian cuneiform inscription of Seqindel, Varzeqan, East Azerbaijan, Iran. . Ancient Iranian studies, (Accepted for publication). [In Persian]
63. - Razani, M., Nemani Khiyavi, L., Ranjabari, A., and Amiri, A. (2023).A new transcription of the Urartian cuneiform inscription of Seqindel, Varzeqan, East Azerbaijan, Iran. Linguistics, 15(1), 27-50. [In Persian] 10.30465/ls.2023.47346.2164
64. - Registry document of the inscription (1968).Registration file of the Urartian inscription of Seqindel. No. 795, General Directorate of Cultural Heritage, Handicrafts, and Tourism. [In Persian]
65. - Sadeghi, N. (2009). Social and political history of Arasbaran (Qara Dagh) in the contemporary period. Tabriz: Akhtar. [In Persian]
66. - Standard UNE EN 1925(1999) Natural stone test methods - Determination of water absorption coefficient by capillarity is classified in these ICS categories: 73.020, 91.100.15-10. https://www.en-standard.eu/bs-en-1925-1999-natural-stone-test-methods-determination-of-water-absorption-coefficient-by-capillarity/?srsltid=AfmBOoosFNPXVD5WtrYkjWEr51QKGX0uaXf2YAqOwNTy7jaGgHs3mtPw
67. - Vergès-Belmin, V.2008. Illustrated glossary on stone deterioration patterns. Icomos. https://openarchive.icomos.org/id/eprint/434/1/Monuments_and_Sites_15_ISCS_Glossary_Stone.pdf
68. - Пчелкин, А. В. (2018). Rusavskia elegans. Бюллетень Московского общества испытателей природы. Отдел биологический, 123(6), 41-47). https://istina.msu.ru/journals/93663/?p=6
69. https://lichenportal.org/portal/taxa/index.php?taxauthid=1andtaxon=56244andclid=1055
70. https://lichenportal.org/portal/taxa/index.php?taxon=256993andclid=1045
71. https://lichenportal.org/portal/taxa/index.php?taxon=53037andclid=1040
72. https://lichenportal.org/portal/taxa/index.php?taxon=54036andclid=1145
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.