Taheri Karimi A, Nazari Fardoei N. Comparative Study of Seljuq Inscriptions of the Two Towers of Segunbad in Urmia and Mehmandoost in Damghan. Cult Herit Rec Stud 2024; 3 (3)
URL:
http://chrs.richt.ir/article-3-324-fa.html
1- استادیار، گروه تزئینات معماری، پژوهشکده ابنیه و بافتهای تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی، تهران، ایران
2- دانشجو کارشناسی ارشد، مرمت ابنیه و بافتهای تاریخی. واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ، nafiseh.nzr@gmail.com
چکیده: (4011 مشاهده)
خط کوفی با غنای بصری خود، جایگاه ویژهای در کتیبه نویسی این جلوۀ هنر تزیینی و خلاقیت معماری اسلامی دارد. شناخت قابلیتهای تصویری خط در ایران با توجه به اصول گرافیک، نگرش جالبی به طراحان میدهد. خط همانند دیگر عناصر بصری در آثار گرافیکی، نقشهای گوناگونی ایفا میکند و میتواند عنصر اصلی و تعیینکنندۀ اثر باشد؛ یعنی یا در تصویر نفوذ کند و ساخت واحدی را بهوجود آورد و یا بهعنوان سطحی از مجموعه و عناصر همگن در کنار دیگر سطوح مطرح شود. همچنین میتواند بهعنوان بیانگر اطلاعات و اخبار در ساختمان کار دخالت داشته باشد یا دستکم فضاهای خالی را پر کند. حروف الفبا مجموعهای از نشانههای تصویری هستند و هنگامی اهمیت دوچندان پیدا میکنند که در مناسبترین حالت و موقعیت، یعنی در رابطۀ تام و تمام با شکل و محتوای پیام باشند. در این مقاله از میان کتیبههای کوفی که بهعنوان تزیینات آجری در معماری استفاده شدهاند، دو کتیبه که عبارتی یکسان دارند و در یک دورۀ تاریخی اجرا شدهاند، انتخاب، و از نظر شکلی و به روش کیفی مطالعه خواهند شد. پرسش این است که خوشنویسان یا طراحان این نوشتار، با توجه به پایبندی به خط کوفی ساده، چه راهکاری برای پدید آوردن منحصربهفرد یک عبارت مشترک به کار بردهاند؟ فرض مقاله بر این است که با وجود رسمالخط یکسان در تمام نمونهها که از خط کوفی ساده استفاده شده، طراح در چهارچوب و محدودۀ طراحی خود، گونههای متفاوتی از طراحی حروف را آفریده است. درنتیجه بنا بر نمونه و تجزیۀ شکلی حرفها، دیده میشود که طراحان این نمونهها برخوردی از نوع طراحی حروف با عبارتها داشتهاند.
نوع مطالعه:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
کتیبه های بنا دریافت: 1402/12/15 | پذیرش: 1403/3/31 | انتشار: 1403/4/15