1- دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
2- دانشگاه الزهرا، تهران، ایران ، poetryـofـbeing@yahoo.com
چکیده: (3358 مشاهده)
ارتباط ادبیات با آثار هنری و اشیاء کاربردی و از آن طریق با جامعه کاربر، موضوعی است که در پاره ای از آثار، از جمله سفالینه ها ـ که اشیایی بسیار کاربردی اند ـ نمود یافته است. این آثار به طور مستند و بدون تحریف ابزار انتقال دانش، فرهنگ و اطلاعات تاریخی اند و می توان آنها را نمونه ای از میراث خطی و زبانی محسوب کرد.
سفالینه های قرون شش و هفتم هجری قمری، بالاخص ظروف زرین فام، به سبب داشتن نقوشی برگرفته از ادبیات زمانه خویش همچون داستان »لیلی و مجنون« و »بهرام گور و آزاده« و کتیبه هایی با مضمون شعر، به لحاظ هنری و ادبی در خور بررسی و مطالعه هستند. اشعار فارسی مندرج در این سفالینه ها شامل انواع مختلف شعر مانند رباعی، غزل، ملمع، و... است که با خطوط گوناگون و مضامین مختلف حماسی، اجتماعی، انتقادی، عشقی، حکمی و عرفانی نگاشته شده اند. این اشعار توسط شاعران مشهور یا گمنام آن دوران سروده شده و توسط سفالگران بر سفالینه ها نقش بسته اند. در دوران یادشده ادبیات پیشرفت چشمگیری داشته و تصوف در میان تمامی افراد جامعه رشد روزافزون داشته و تولید انبوه سفالینه های منقوش به کتیبه های شعر رواج داشته است. از این رو د ر کتیبه های این آثار تغییر و تحریف ناشی از کتابت وجود ندارد و این کتیبهها به مثابه اسناد دستنخورده، محل جستجوی ماهیت زبان [و ادبیات] آن دوران خواهند بود. پژوهش توصیفی حاضر با طرح این فرضیه از طریق دنبال کردن معانی و مفاهیم و ارزش های زیبایی شناسانه کتیبه هایی با مضامین مختلف (در جامعه آماری ظروف سفالین کتیبه دار)، ویژگی ها و تحولات ادبی قرون ششم و هفتم هجری را بررسی کرده و در نهایت به جنبه های متفاوت و تغییرات شیوه های ادبی و تغییر سبک و ذائقه ادبی آن عصر پی برده است.
نوع مطالعه:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
کتیبه های بنا دریافت: 1403/1/10 | پذیرش: 1403/4/1 | انتشار: 1403/4/15