بن‌مایه هر معماری سنتی، بی‌تردید نشان از بنیان‌های آموزشی و تربیت معماران آن است؛ خصوصا معماری سنتی ایران در دوره اسلامی، گنجینه گران‌بهایی است که مبین وجود دانش غنی معماری در میان آنهاست. فتوت‌نامه (های) صنفی که در این نظام آموزشی تهیه شده‌اند، رساله یا کتابی بوده است که به‌منظور تربیت صنعتگران و هنرمندان در باب منش، عقاید، قوانین و آداب آن صنف و پیشه نوشته شده است و بی‌گمان (این فتوت‌نامه‌ها) بخش عظیمی از روش آموزش صناعات کاربردی در دوره اسلامی را نشان می‌دهد. هدف از این پژوهش، تبیین بنیان‌های آموزشی سنتی معماری ایران با تأکید بر فتوت‌نامه بنایان است که در حیطه سه بنیان آموزشی توانش، دانش و بینش انجام شده است؛ بنابراین این تحقیق در واکاوی متون تاریخی در جست‌وجوی پاسخ به این پرسش است که چگونه فتوت‌نامه‌ها با تأکید بر فتوت‌نامه بنایان بنیان‌های آموزش سنتی معماری در ایران را در سه حوزه توانش، دانش و بینش تبیین می‌سازند؟ این پژوهش از نظر هدف یک پژوهش بنیادی است و از لحاظ نوع، پژوهشی کیفی است که با رویکردی تفسیری-تاریخی بر پایه متون و اسناد تاریخی انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در حوزه بنیان توانش (شاگرد)، ورود به صناعت معماری ضمن سلامت جسمی و عقلی مستلزم داشتن اهلیت و متخلق به صفات پسندیده است و در حوزه بنیان دانش (افزایی)، تعلیم و تعلم بر پایه رابطه استاد- شاگردی بوده و انتقال تمامی مهارت‌ها در محضر استاد بوده که متعلم، در همان حین تعلیم عملی، آموزش معماری می‌دیده است و مدارج حرفه‌ای را (در صورت احراز شرایط) نیز طی می‌کرد و همچنین در حوزه بنیان بینش (معرفت) بخشی، استاد معماری مجهز به حکمت و مهارت است که در خلال آموزش تکنیک و مهارت به شاگرد، با تأکید بر حضور قلب و تقدس عمل به تربیت نفس شاگرد نیز همت می‌گمارد.