دوره 42، شماره 1 - ( بهار 1400 )                   جلد 42 شماره 1 صفحات 16-2 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Anisi A. (2021). Gunbad-i Jabaliyeh in Kirman; a Re-examination and Valuating. Athar. 42(1), 2-16.
URL: http://athar.richt.ir/article-2-816-fa.html
انیسی علیرضا. گنبد جبلیه در کرمان؛ بررسی و ارزیابی مجدد فصلنامه علمی اثر 1400; 42 (1) :16-2

URL: http://athar.richt.ir/article-2-816-fa.html


دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران ، Anisi61@yahoo.co.uk
چکیده:   (2980 مشاهده)

کرمان یکی از شهرهای کهن و تاریخی ایران است که میراث‌دار بخشی از آثار مهم و برجسته معماری، به‌ویژه در منطقه جنوب شرقی ایران است. از میان آنها بنای گنبددار موسوم به «گنبد جبلیه یا جبل‌سنگ»، در قسمت شرقی شهر در کنار کوه صاحب‌الزمان، دلیل ویژگی‌های خاص خود، نظیر شکل و فرم هشت‌ضلعی و استفاده از سنگ همواره مورد توجه محققان بوده است. به‌علاوه، ابعاد و تناسبات خاص آن همواره این بنا را تبدیل به اثری شاخص کرده، به‌ویژه اینکه پیشینه و کارکرد آن در نزد پژوهشگران نیز دارای ابهام بوده است. تاکنون مطالب مختلفی درمورد تاریخ و معماری گنبد جبلیه منتشر شده، ولی در این مطالعه اولاً با بررسی مجدد معماری این بنا، ویژگی‌های خاص آن تشریح و عملکرد اصلی آن روشن شده است. ثانیاً با بازنگری همه شواهد و اطلاعات تاریخی، نظرات قبلی دربارۀ تاریخ ساخت آن مورد مداقه قرار گرفته و محدوده زمانی جدیدی را برای احداث آن بیان کرده است. به‌علاوه به بررسی و ارزیابی نقش و تأثیر این بنا در شکل‌گیری بناهای هشت‌ضلعی، به‌عنوان گونه جدید و مستقل در معماری تدفینی پرداخته است. روش این مطالعه بر پایه انجام مطالعات توصیفی- تحلیلی، بازدید میدانی و نیز بهره‌گیری از مطالعات تطبیقی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که اولاً این بنا با هدف برپایی بنایی یادمانی و با کارکردی آرامگاهی ساخته شده است. ثانیاً ساخت آن احتمالاً در سال‌های آخر قرن ۴ ق/۱۰ م در کرمان رخ داده است. ثالثاً شکل هشت‌ضلعی و ویژگی‌های بیرونی آن الهام‌بخش ساخت بناهای هشت‌ضلعی و کثیرالاضلاع با عملکردی مشابه در تاریخ معماری ایران است.

متن کامل [PDF 1510 kb]   (2145 دریافت)    

✅ کرمان یکی از شهرهای کهن و تاریخی ایران است که میراث‌ دار بخشی از آثار مهم و برجسته معماری، به‌ویژه در منطقه جنوب شرقی ایران است. از میان آنها بنای گنبددار موسوم به «گنبد جبلیه یا جبل‌سنگ»، در قسمت شرقی شهر در کنار کوه صاحب‌ الزمان، دلیل ویژگی‌های خاص خود، نظیر شکل و فرم هشت‌ضلعی و استفاده از سنگ همواره مورد توجه محققان بوده است.


نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: تاریخ معماری و شهرسازی
دریافت: 1400/2/27 | پذیرش: 1400/3/25 | انتشار: 1400/5/4

فهرست منابع
1. Anisi, A. (2008). Early Islamic Architecture in Iran (637-1059) [Doctoral dissertation, Edinburgh University]. Edinburgh Research Archive. http://hdl.handle.net/1842/3474
2. Anisi, A., & Vakili, M. (2020). An Historical Experience of Resistance against Earthquake, the Proceedings of 2nd International Symposium on Seismic Rehabilitation for Heritage Structures, Iran, Tehran, 73-35. [in Persian]
3. Ayati, A. (1967). Vasaf History. Tehran: Farhang-i Iran Foundation.
4. Bastani Parizi, M. (1956). Jabaliya Dome. the Guideline of Historic Monuments of Kirman (pp. 45-48). [in Persian]
5. Bastani Parizi, M. (1987). Kirman. M. Y. Kiyani. (Ed.). in the Iranian Cities (2nd Vol., pp. 195-206). Ministry of Culture and Islamic Guidance (Jahadi-Danishgahi,). [in Persian]
6. Behishti, S. M., & Qayummi Bidhindi, M. (2010). Dictionary of Iranian Architecture in Persian References Books (2nd Vol). Proper Names, Tehran: Encyclopedia of Iranshahr Architectural History. [in Persian]
7. Bier, L. (1986). Sarvistan: A Study in Early Iranian Architecture, College of Art Association. Penn State Press.
8. Blair, S. S. (1983). The octagonal pavilion at Natanz: a reexamination of Early Islamic architecture in Iran. Muqarnas, 69-94. [DOI:10.2307/1523072]
9. Byron, R. (1905-1941). https://archnet.org/collections/18
10. Crane, H. (1979). Helmand-Sistan Project An Anonymous Tomb in Bust. East and West, 29(1/4), 241-246. [DOI:10.2307/1398562]
11. Creswell, K. A. C. (1915). Persian domes before 1400 AD. The Burlington Magazine for Connoisseurs, 26(142), 146-155.
12. Godar, A. (1988). Iranian Vaults. Athar-e Iran (3rd Vol). (A. Sarvqad Moqadam, Trans). Research Foundation of Astan-i Qudsi Razavi. [in Persian]
13. Grabar, O. (1966). The Earliest Commemorative Islamic Structures, Notes and Documents. Ars Orientalis, 4, 7-46.
14. Hillenbrand, R. (1989). Architecture. Ferrier, R.W. (Ed.). in the Arts of Persia, New Haven & London, Yale University Press.
15. Hillenbrand, R. (2000). Islamic Architecture Form, Function and Meaning, Edinburgh, Edinburgh University Press.
16. Himmat Kirmani, M. (1985). Comprehensive History of Kirman and the Historic Events in the Recent Century (4th Ed.). Himmat Press. [in Persian]
17. Iranian Cultural Heritage Organization, Kirman Local Office Archive
18. Kervran, M. (1973). Une Forteresse d. Azerbaidjan: Samīrān, Revue des Etudes Islamiques XLI/1, 71-93.
19. Kirmani, A. A. (1952). Almozaf ila Badayeol al-Zaman fi Vaqaye al- Kirman (A. Iqbal, Ed.). Tehran: Majlis Press. [in Persian]
20. Kirmani, A. A. (1977). Aghdol aali al mughof al aali (A.M. Ameri Naeini, Ed.). Tehran: Roozbahan Publication. [in Persian]
21. Khaji Nizam al-Mulk, A. (1965). Siyasatnameh (M. Qazvini, Ed.). Tehran: Zavar Press. [in Persian]
22. Khodavirdi Tajabadi, M. (2007). The Political and Social History of Kirman from the Entrance of Islam until the End of the Buyid Period. Kirman: Center of Kirmanology. [in Persian]
23. Meshkati, N. (1966). A List of Historical Sites and Ancient Monuments of Iran. Tehran: the National Organization for the Protection of the Historical Monuments. [in Persian]
24. Mihrabi-yi Kirmani, S. (1951). Tazkirat al-Uliya Mihrabi-yi Kirmani or Mazarat-i Kirman, by effort of H. Tehran: Kuhi-yi Kirmani. [in Persian]
25. Mimariyan, G. (2012). Iranian Architecture Technique of Construction, 2nd Vol, Tehran: Naghme Noandish Press. [in Persian]
26. Monshi Kirmani, N. (1949). Samto al aala lel hazratol oliya in historic of Ghara khatiyan Kirman (A. Iqbal, Ed.). Tehran: The Joint-Stock Company's Publication. [in Persian]
27. Monshi Kirmani, K. (2012). Geography of Kirman Province in the Nasiri Period (M. Nikpour, Ed.). Kiramn, Kirmanology Center. [in Persian]
28. Mosavi, S. A. (1976). Jabaliya Dome. Honar va Mardom, 167, 74-77. [in Persian]
29. Mosavi Rozaeii, M. D. (2010). Ganjvameh Cyclopedia of Iranian Islamic Architecture Vol. 13 Imamzadehs and Mausoleums, Part III, Tehran: Shahid Behishti University. [in Persian]
30. O'kane, B., & Abdullah, T. (1997). The Gunbad-I Jabaliyya at Kirman and the Development of the Domed Octagonal in Iran. The Arab and Islamic Studies in Honour of Marsden Jones, 1-12.
31. Parsay-i Quds, A. (1977). Three Commemorative Stone Structures from the Saljuq Period. Honar va Mardom, 184 &185, 37-53. [in Persian]
32. Pope, A. U. (1965). Persian architecture. London, UK: Thames and Hudson Press.
33. Schroeder, E., (1981). Islamic Architecture F. Seljūq Period. A.U. Pope & Ph. Ackerman (Eds.), in A Survey of Persian Art from Prehistoric Times to the Present (3rd Vol., pp. 981-1045). Oxford 1938-39.
34. Sykes, P. M. (1902). Ten thousand miles in Persia: Or, eight years in Iran. London: J. Murray.
35. Varjavand, P. (1995). The Land of Qazvin, 2nd ed. Tehran: Rastiyno Press. [in Persian]
36. Vaziri, A. (1996). History of Kirman (M.E. Bastani Parizi, Ed.). 2nd vol, Tehran: Elmi Press. [in Persian]
37. Wilber, D. N., (1955). The Architecture of Islamic Iran. New York: Greenwood Press, Publishers.
38. Zarei, M. E., Heidari Babakamal, Y., & Montazer Zohori, M. (2015). A Research on Two Octagonal Domed Tombs of Keshit and Nask in Golbaf, Kerman. Journal of Research in Islamic Architecture, 3(3), 121-132. [in Persian]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.