محوطه تاریخی-فرهنگی تاق بستان در دیوارۀ رشتهکوههای پرآو-بیستون قرار گرفته است. این محوطه از دوران ساسانی باقی مانده است که شامل سه بخش اصلی از نقش برجستههای سنگی با نامهای متداول تاق بزرگ، تاق کوچک و نقش اردشیر دوم است. این آثار از زمان خلق (دوره ساسانی) تا کنون دائماً در معرض عوامل محیطی بودهاند و تخریبهای رخداده در سطوح آن کمتر بررسی شدهاند. بدین سبب در این پژوهش با هدف بررسی الگوهای تخریبِ نقوش برجستۀ سنگی، الگوهای تخریب از طریق مشاهده و بررسی میدانی و به روش ماکروسکوپی شناسایی شدند. در بررسیهای انجام شده معلوم گشت که رسوبات سطحی به طور گسترده (عمدتاً در تاق بزرگ) در تنالیته رنگهای روشن تا نارنجی و قهوهای و حتی سیاه، سطح نقوش برجسته را پوشاندهاند، به طوری که ظرافتهای نقوش ساسانی از دید عموم مخفی مانده است.
در ضلع غربی تاق بزرگ این رسوبات سطحی باعث مخدوش شدن بخش اعظمی از نقش برجستهها (خصوصا صورت ندیمان و همراهان شاه) به شکل پوستههای زمخت شدهاند. تاق کوچک و نقش اردشیر دوم، کمتر تحتتأثیر رسوبات انحلالی قرار گرفتهاند؛ زیرا رسوبات در تاق بزرگ عمدتاً در اثر خروج آب از کانالهای طبیعیِ موجود در زیر تاق نشأت گرفته و در اثر جاری شدن آب در بین نقوش، مواد معدنی محلول در آن به شکل پوستهای رسوب کردهاند. در نقش درخت زندگانی نقش فرشته و دیوارههای ضلع شرقی و غربی تاق کوچک و نقش اردشیر دوم اثراتی از فعالیت میکروارگانیزمها و بقایای باکتریایی مشاهده میشود. خوردگی حفرهای در اثر فعالیت گلسنگ در این نواحی موجب مخدوش و ناهموار شدن سطح شده است. همچنین سیمانهای مرمتی بکار رفته جهت پَرکردن درزههای صخره، باعث شکلگیری شورههایی در نواحی اطراف خود شدهاند. بنابراین از مطالعه الگوهای تخریب معلوم گشت که جریان آب در بین نقش برجستهها و انحلال رخ داده توسط این جریان در کنار فعالیت میکروارگانیزمها و مداخلات نادرست پیشین، از مهمترین عوامل مخدوشکننده سطوح نقشبرجستۀ سنگی تاقبستان هستند.
✅ در این پژوهش با هدف بررسی الگوهای تخریبِ نقوش برجستۀ سنگی، الگوهای تخریب از طریق مشاهده و بررسی میدانی و به روش ماکروسکوپی شناسایی شدند. در بررسیهای انجام شده معلوم گشت که رسوبات سطحی به طور گسترده (عمدتاً در تاق بزرگ) در تنالیته رنگهای روشن تا نارنجی و قهوهای و حتی سیاه، سطح نقوش برجسته را پوشاندهاند، به طوری که ظرافتهای نقوش ساسانی از دید عموم مخفی مانده است.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |