یونگ ناخودآگاه ‌جمعی، میراث کهن، تجربیات و خاطرات نیاکان را مطرح کرد که به‌ صورت نماد کهن‌ الگو برای پوشش شکاف بین خودآگاه و ناخود آگاه انسان شناخته می‌شود. عناصر نمادین برای بیان خواسته و اندیشه هنرمند است. این گفت‌وگو میان نسل‌ها در فرهنگ‌ها، هنر و معماری حفظ شده است. برای ورود به شهرها، بناها و حرکت در فضاهای ساخته‌شده، باید از مرزهایی گذشت که در دوران مختلف با بیان متفاوت تعریف شده است. فهم چگونگی اثرگذاری نماد کهن‌ الگوها بر گذرگاه‌ها به‌عنوان مرز، تغییر عالم، محل اتصال و تفکیک دو عرصه درون و برون دارای اهمیت است. هدف تحقیق حاضر تحلیلی بر نماد کهن‌ الگوها و نیروی آفرینش ناخود آگاه جمعی در گذرگاه‌هاست. تأثیر کهن‌ الگوها در تاریخ گذرگاه‌ها چگونه است؟ مفهوم گذر در ناخود آگاه جمعی چگونه بر فضاهای ساخته‌شده اثر گذاشته است؟ از نظر راهبرد کیفی، روش تاریخی و تحلیل محتوا تبیینی است. پژوهش در چهار مرحله کلی، مبانی نظری (اندیشه‌های یونگ، مفهوم کهن‌الگو، نماد در جهان، تاریخ معماری و گذرگاه‌ها)، یافت نکات مشترک نماد کهن‌ الگو در گذرگاه‌ها، رمزگان‌های مفهومی مرتبط و الگوی تکرار شونده و بیان متفاوت نمایش و گزارش تحقیق تهیه شد. گردآوری داده‌ها اسنادی است. با شناخت کهن‌ الگوها و تأثیر بر انسان می‌توان فضای مناسب زیست، سکونت و دل‌بستگی انسان را خلق کرد. زبان کهن‌ الگوها سبب دل‌بستگی به مکان می‌شود. نماد کهن‌ الگوهای عبور از آب و مرگ و زندگی در سراسر جهان با مفاهیم مشترک، تصاویر و نمودهای متفاوت در فرهنگ‌ها و تاریخ دیده شده‌اند. به‌صورت سلسله‌ مراتب، حس حضور، بی‌زمانی و بی‌مکانی سبب ماندگاری و تأثیر معماری بر انسان‌ها می‌شود. گذرگاه‌ها حاصل الگوهای مشترک و تصویرهای ازلی و ناخودآگاه جمعی انسان‌هاست. در اشکال مختلف گذر، شامل پل، دروازه، ایوان و آستانه نمایش داده می‌شود. این مطالعات مسیر خلق فضایی پایدار برای زیست و سکونت را مشخص می‌کند. نتیجه این تحقیق را می‌توان در طراحی گذرگاه‌ها استفاده کرد.