تحول در شیوۀ ساختوساز و تغییر خصوصیتهای ساختاری و کالبدی خانهها در دهههای گذشته، شکل کلی آنها و در نتیجه منظر روستاها و شهرها را دگرگون کرده است. برزک که در نخستین سال های دهه هشتاد در تقسیمات کشوری به شهر تبدیل شد، باوجوداینکه چهرۀ روستایی خود را حفظ کرده است، از این تغییرات مصون نمانده است. منظر شهری جدید با منظر طبیعی، هویت و فرهنگ منطقه همخوانی ندارد. برای پرهیز از تغییر منظر روستایی اصیل، مطالعه و فهم نمونههای اصیل باقیماندۀ در دسترس، و از همه مهمتر نمونههای مسکونی، ضروری است. در محلۀ مصلی و در کرانۀ تپه قلعه، بهعنوان قدیمیترین هسته سکونتی برزک، نمونه نهایی باقیمانده است. این مقاله در پی پاسخدادن به این پرسش است که خانههای محلۀ یادشده چه خصوصیاتی و چه نوع سازماندهی را دارا هستند؟ این پژوهش به روش تفسیری تاریخی و براساس مطالعات میدانی و مستندسازی نمونهها صورت گرفته است. نتایج مطالعه علاوه بر مستندسازی و معرفی برخی نمونههای منتخب و تبیین سازماندهی فضایی آنها نشان میدهد که خانههای محله از نظر مصالح و شیوۀ ساخت و همچنین شکلگیری و توسعه شباهت زیادی با یکدیگر دارند که در نتیجه به هماهنگی میان سیمای شهری و محیط و بستر طبیعی منجر شده است. علاوهبراین، فضاهای هرخانه به گونهای در ترکیبِ کلی قرار گرفتهاند که نقشی وسیع در هماهنگی یادشده برعهده دارند. همچنین خانهها خصوصیات مشترکی دارند که در چهار حوزۀ کلیِ روش و مصالح ساخت، سازماندهی خانهها براساس محل قرارگیری و همجواری با معابر پیرامون و شیب زمین، سازماندهی خانهها براساس ترکیب فضاها و همچنین نحوۀ گسترش و سیر شکلگیری آنها قابل دستهبندی است.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |