RICHT Journal
PublicationAthar
Volume 45, Issue 104 (4-2024)
Athar 2024, 45(104): 5-29 |
Back to browse issues page
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sepidnameh H, Salehi Kakhki A, Hosseini S H, Raiygani E. (2024). An Archeological Research on the Boundaries of Rishehr Rustaq in Arjan Kureh and its Historical Castles. Athar. 45(104), 5-29. doi:10.22034/45.1.5
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1832-en.html
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1832-en.html
1- Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Restoration, & Art University of Isfahan, , h_sapid@yahoo.com
2- Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Restoration, & Art University of Isfahan,
3- Department of Archaeology, University of Neyshabur,
2- Department of Archaeology, Faculty of Conservation and Restoration, & Art University of Isfahan,
3- Department of Archaeology, University of Neyshabur,
Abstract: (1181 Views)
Background and Objectives:
One of the significant gaps in the research on Arjan Koureh is the lack of archaeological investigation into the geopolitical position of this region in different historical periods, particularly regarding its historical castles. Castles and military fortifications are crucial material evidence that sheds light on the organization, political-administrative governance, and social structure of ancient societies. They played vital roles in protecting territorial sovereignty, defending populations, securing communication routes, and fostering sustainable development and economic prosperity.
Before delving into the historical and archaeological evidence related to Arjan Koureh, it is essential to examine the research on related names, such as Roimhar. Due to a lack of detailed knowledge about the region's historical geography, some researchers have inadvertently mixed information related to these different names, leading to illogical conclusions. For instance, much of the knowledge about the social life of Roimhar city in the Islamic period may actually pertain to the Roimhar Koureh of Arjan during the same era.
While carefully examining historical sources, Gaubeh considers the location of Roimhar to be in the Handijan Valley and Zidon. However, limited research has been conducted on the castles of Rustaq Roimhar, with only a few references made by Gaobeh to the Gol, Gulab, and Dez castles in this area. By analyzing the material documents of seals and coins related to Roimhir and Rivardshir in the pre-Islamic period and the Roimhir mentioned in Islamic era sources, Miri has argued that the primary Roimhir is located on the coast of Bushehr, while the second Roimhir, the one referred to in Islamic period sources, is situated in the current Zaytoun Region.
The primary objective of this research is to determine the boundaries of Rustaq Rishehr in the Arjan region of southwestern Iran and to ascertain its historical geopolitical position through the examination and archaeological study of its historical castles.
Methodes:
This research employs a combined approach of historical analysis and archaeological investigation. Through systematic field surveys and comprehensive examinations, archaeological evidence of castles and other military fortifications within the study area was documented and recorded. Additionally, by studying new library resources and ancient texts containing information about Arjan Koureh and the boundaries of Rustaq Rishehr, the historical castles mentioned were identified. By integrating historical analysis and archaeological evidence, this research aims to define the boundaries of Rustaq Rishehr based on geographical and natural features, and to examine the historical castles as material evidence of the region's defensive organization and historical administrative borders.
Findings:
References from historical sources, when compared with archaeological evidence, indicate the unique capability of the Zaidon Plain as an agricultural Rustaq and administrative center during the Sasanian to Seljuk periods. Its boundaries were protected by strong castles and fortifications. The historical castles examined in this research reflect the historical geopolitical position of this Rustaq from the Sasanian to Seljuk era, particularly its political-administrative dominance over part of southwestern Iran, namely the Arjan district, extending from Dena Mountains to the Persian Gulf.
The location of the studied castles within this Rustaq demonstrates the political authority's deliberate efforts to establish these castles on hills overlooking communication routes and the borders of neighboring Rustaq. This awareness and understanding of the geographical environment led to the utilization of natural features, such as hillocks (like the Ghol and Golab castles) and conical shapes (like the Kalat of Hendijan), for the construction of stable and sustainable defensive facilities for the protective domain of Rishahr Rustaq. Archaeological evidence and historical texts suggest that these castles were inhabited from at least the Sasanian period until the end of the Seljuk period, playing a significant role in the sustainable development of this Rustaq. Some of these castles (Ghol and Golab castles) held strategic importance for the political-administrative authority of southwestern Iran from the early Islamic period until the end of the Qajar period in the regions of Kohgiluyeh and Khuzestan. Historical resources and archaeological evidence indicate that Rustaq Rishehr was located in the western part of the city of Arjan. Ibn Hawqal clearly mapped the position of Rustaq Rishehr in the western part of the Arjan district along the coastal region of the Persian Gulf. The eastern limit of this Rustaq extended to the hills surrounding the Ghol and Golab castles, while the western boundary reached areas near Mahshahr and Hendijan today. A hilly region, approximately 50 kilometers long and seven kilometers wide, lies between the low and relatively flat agricultural areas of this Rustaq and the coastal port of Mahrouban. Additionally, another hilly area extends 110 kilometers in length and 15 kilometers in width between the mentioned sections and the Arjan Plain.
Conclusion:
By integrating information from Islamic geographical and historical texts with archaeological studies, it becomes evident that Arjan Kureh was a distinct political-administrative region in the Islamic era, centered in the city of Dirjan. Its boundaries extended from the city of Sardasht to Zidon, reaching as far as Omidiyeh and Hendijan.
The archaeological evidence related to the region's defensive and administrative organization, such as historical castles, as well as its topographical features and natural boundaries, such as rivers, helps to define these boundaries. The available archaeological evidence, including pottery, architectural works, and the remains of watchtowers and defenses, combined with historical sources, highlights the importance and geopolitical position of this rural district from the Sasanian period until the sixth century AH.
While carefully examining historical sources, Gaubeh considers the location of Roimhar to be in the Handijan Valley and Zidon. However, limited research has been conducted on the castles of Rustaq Roimhar, with only a few references made by Gaobeh to the Gol, Gulab, and Dez castles in this area. By analyzing the material documents of seals and coins related to Roimhir and Rivardshir in the pre-Islamic period and the Roimhir mentioned in Islamic era sources, Miri has argued that the primary Roimhir is located on the coast of Bushehr, while the second Roimhir, the one referred to in Islamic period sources, is situated in the current Zaytoun Region.
The primary objective of this research is to determine the boundaries of Rustaq Rishehr in the Arjan region of southwestern Iran and to ascertain its historical geopolitical position through the examination and archaeological study of its historical castles.
Methodes:
This research employs a combined approach of historical analysis and archaeological investigation. Through systematic field surveys and comprehensive examinations, archaeological evidence of castles and other military fortifications within the study area was documented and recorded. Additionally, by studying new library resources and ancient texts containing information about Arjan Koureh and the boundaries of Rustaq Rishehr, the historical castles mentioned were identified. By integrating historical analysis and archaeological evidence, this research aims to define the boundaries of Rustaq Rishehr based on geographical and natural features, and to examine the historical castles as material evidence of the region's defensive organization and historical administrative borders.
Findings:
References from historical sources, when compared with archaeological evidence, indicate the unique capability of the Zaidon Plain as an agricultural Rustaq and administrative center during the Sasanian to Seljuk periods. Its boundaries were protected by strong castles and fortifications. The historical castles examined in this research reflect the historical geopolitical position of this Rustaq from the Sasanian to Seljuk era, particularly its political-administrative dominance over part of southwestern Iran, namely the Arjan district, extending from Dena Mountains to the Persian Gulf.
The location of the studied castles within this Rustaq demonstrates the political authority's deliberate efforts to establish these castles on hills overlooking communication routes and the borders of neighboring Rustaq. This awareness and understanding of the geographical environment led to the utilization of natural features, such as hillocks (like the Ghol and Golab castles) and conical shapes (like the Kalat of Hendijan), for the construction of stable and sustainable defensive facilities for the protective domain of Rishahr Rustaq. Archaeological evidence and historical texts suggest that these castles were inhabited from at least the Sasanian period until the end of the Seljuk period, playing a significant role in the sustainable development of this Rustaq. Some of these castles (Ghol and Golab castles) held strategic importance for the political-administrative authority of southwestern Iran from the early Islamic period until the end of the Qajar period in the regions of Kohgiluyeh and Khuzestan. Historical resources and archaeological evidence indicate that Rustaq Rishehr was located in the western part of the city of Arjan. Ibn Hawqal clearly mapped the position of Rustaq Rishehr in the western part of the Arjan district along the coastal region of the Persian Gulf. The eastern limit of this Rustaq extended to the hills surrounding the Ghol and Golab castles, while the western boundary reached areas near Mahshahr and Hendijan today. A hilly region, approximately 50 kilometers long and seven kilometers wide, lies between the low and relatively flat agricultural areas of this Rustaq and the coastal port of Mahrouban. Additionally, another hilly area extends 110 kilometers in length and 15 kilometers in width between the mentioned sections and the Arjan Plain.
Conclusion:
By integrating information from Islamic geographical and historical texts with archaeological studies, it becomes evident that Arjan Kureh was a distinct political-administrative region in the Islamic era, centered in the city of Dirjan. Its boundaries extended from the city of Sardasht to Zidon, reaching as far as Omidiyeh and Hendijan.
The archaeological evidence related to the region's defensive and administrative organization, such as historical castles, as well as its topographical features and natural boundaries, such as rivers, helps to define these boundaries. The available archaeological evidence, including pottery, architectural works, and the remains of watchtowers and defenses, combined with historical sources, highlights the importance and geopolitical position of this rural district from the Sasanian period until the sixth century AH.
Type of Study: Original Research Article |
Subject:
History of architecture and urban planning
Received: 2023/07/30 | Accepted: 2024/01/10 | Published: 2024/12/5
Received: 2023/07/30 | Accepted: 2024/01/10 | Published: 2024/12/5
References
1. ابنبلخی(1374). فارسنامه ابنبلخی، توضیح و تحشیه از منصور رستگار فسایی، انتشارات بنیاد فارسشناسی.
2. ابنحوقل(1345). صوره الأرض، ترجمه دکتر جعفر شعار، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
3. ابنخردادبه، ابوالقاسم عبیدالله بن عبدالله(1370). المسالک و الممالک.، ترجمه دکتر حسین قره چانلو، انتشارات چاپخانه مهارت.
4. ابنرسته، احمد بن عمر( 1375). اعلاق النفیسه، ترجمه و تعلیق حسین قرهچانلو، انتشارات امیرکبیر.
5. ابوالفداء، اسماعیل بن علی(2007). تقویم البلدان، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه.
6. ادریسی، محمدبن محمد (1388). نزهه المشتاق فی اختراق الآفاق، ترجمۀ عبدالمحمد آیتی، انتشارات بنیاد ایرانشناسی.
7. اسمعیلیجلودار، محمد اسماعیل و مرتضایی، محمد(1391)، بازشناسی جایگاه بندر باستانی مهروبان در خلیجفارس و گاهنگاری اولیه آن بر پایه کاوش باستانشناختی و مطالعات متون نوشتاری، نشریه مطالعات باستانشناسی، شماره پیاپی6، 31-13.
8. اسمعیلی جلودار، محمداسماعیل( 1394). پژوهشهای باستانی خلیج فارس، بندر تاریخی سیراف، انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
9. اصطخری، ابواسحق ابراهیم بن محمد.1368. مسالک و ممالک، به اهتمام ایرج افشار، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
10. اعتماد السلطنه، محمد حسن بن علی 1367. مرآه البلدان، جلد 1-4. تهران: دانشگاه تهران.
11. بنداری، فتح بن علی(1356). تاریخ سلسله سلجوقی، محمدحسین جلیلی کرمانشاهی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
12. بوخر, آن ماری. (1395). منظر جنگ؛ ادراک منظر، استحکامات دفاعی و استتار در زمان جنگ، مجله منظر، شماره 34، 49-38.
13. پاتس، دی.تی(1393). "باستانشناسی و تاریخ اولیه خلیج فارس» تاریخ خلیج فارس از قدیمیترین دوران تاکنون، ترجمه محمدآغاجری،ص 94-51.
14. حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله(1375). جغرافیای حافظ ابرو،ج2، به تصحیح صادق سجادی، انتشارات میراث مکتوب.
15. حسینیفسائی، سید حسن(1382). فارسنامه ناصری،ج1و2، تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسائی، امیرکبیر.
16. حسینیمنشی، محمدمیرک(1385). ریاضالفردوس خانی، به کوشش ایرج افشار و فرشته صرافان، انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
17. خسروزاده، علیرضا( 1396). باستانشناسی خلیج فارس در دوره اشکانی و ساسانی، انتشارات سمت.
18. خسروزاده، علیرضا(1391). "الگوی استقراری دشت فارسان از پیش از تاریخ تا دوران اسلامی"،نامورنامه: مقالههایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش، تهران: ایراننگار. 188-169.
19. حمزه اصفهانی، حمزه بن الحسن(1345). تاریخ سنی الملوک الارض و الانبیا، ترجمه جعفر شعار، انتشارات بنیاد افشار.
20. دریایی، تورج( 1393). «خلیج فارس در دوران باستان متاخر؛روزگار ساسانی(200 تا 700 میلادی» تاریخ خلیج فارس از قدیمترین دوران تاکنون. ویراستار لارنس جی پاتر، ترجمه محمد آقاجری، انتشارات ققنوس.
21. دولفوس، اولیویه.1374. فضای جغرافیایی، ترجمه سیروس سهامی، نشر نیکا.
22. دومورینی، ژ( 1375). عشایر فارس، ترجمه جلالالدین رفیعفر، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
23. رایگانی، ابراهیم(1394) بررسی اقتصاد کشاورزی منطقه اَرجان در دوره ساسانی و سدههای نخست اسلامی براساس متون و دادههای باستانشناسی. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.
24. سپیدنامه، حسین(1400)، بررسی و مطالعه باستانشناختی قلاع و استحکامات کوره اَرجان از صدر اسلام تا پایان دوره سلجوقی از منظر جغرافیای اداری(با تأکید بر قلاع کوهگیلویه)، رساله دکتری رشته باستانشناسی گرایش دوران اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان.
25. سپیدنامه، حسین، احمد صالحی کاخکی، هاشم حسینی و ابراهیم رایگانی(1401). « قلعههای اسماعیلیان در کوره ارجان؛ پژوهشی باستانشناختی»، مجله تاریخ و تمدن اسلامی، شماره 39، 98-71.
26. سعیدی انارکی، فریبا( 1386) گزارش سفالهای قلعه شاهدژ، اصفهان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دفتر سازماندهی طرح ناژوان و صفه.
27. شریفی, مهناز. (1388). سوزیانای میانه در پرتو سفالینهها (بر اساس بررسی تپّه سبز)، مطالعات باستان شناسی، شماره 1، 65-45.
28. شکویی، حسین. 1373. دیدگاههای نو در جغرافیای شهری.جلد اول. تهران: سمت
29. شیروانی، قادر و رضا مهرآفرین و مریم کردستانی )1394). "گاهنگاری محوطهی باستانی کن بینو(تل گوینه) براساس مطالعهی سفالهای بدست آمده از بررسی روشمند" مجله پژوهشهای باستانشناسی ایران. شماره 9. 106-87.
30. طبری، محمدبن جریر(1371). تاریخ طبری،ج2 و 17، ترجمه ابوالقاسم پاینده، انتشارات اساطیر.
31. عالی، ابوالفضل و خسروزاده، علیرضا( 1385). « سفالهای دوره ساسانی تا اوایل اسلام»، بررسیهای باستانشناختی میاناب شوشتر، به کوشش عباس مقدم، سازمان میراث فرهنگی، پژوهشکده باستانشناسی.
32. عبدی، کامیار (1387). گزارش فصل دوم بررسی باستانشناسی شهرستان بهبهان- خوزستان، ج 4، با همکاری محمدتقی عطایی و شهرام زارع، بایگانی اسناد پژوهشکده باستانشناسی کشور.
33. عطایی، محمدتقی( 1384). « گزارش بررسی باستانشناسی در ساحل ریشهر، بوشهر: توسعه حوزه فرمانروایی شاهان محلی فارس»، گزارشهای باستانشناسی، سال اول، شماره اول، 93-85.
34. عطایی، مرتضی(1395). بررسی روشمند باستانشناختی شهر تاریخی عسکر مکرم- خوزستان، رساله دکتری باستانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
35. علیرضازاده نودهی, مهدی, وحدتی نسب, حامد و عباس مقدم(1401). جمجمههای انسانی تغییر شکل یافته در تُلچِگاسفلی. پژوهش های باستان شناسی ایران، زیرچاپ.
36. علیزاده، عباس(1394). سیستم استقراری و فرهنگهای باستانی دشت رامهرمز، جنوب غربی ایران، ترجمه ماندانا کرمی و رامین یشمی، انتشارات پژوهشگاه میراث فرهنگی.
37. علیزاده مقدم، بدرالسادات و شکریان، احترام( 1396). جغرافیای تاریخی بندر ریشهر از عهد باستان تا سقوط سلسلۀ ساسانی . فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 32، 187-175.
38. فرصت شیرازی، محمد نصیر بن جعفر. 1377.آثار عجم، ج2، انتشارات امیرکبیر.
39. گاوبه، هانیس(1359). اَرجان و کوهگیلویه، ترجمه سعید فرهودی، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.
40. محمدی فر, یعقوب و طهماسبی, الناز. (1393). طبقه بندی سفال ساسانی دره سیمره،مطالعه موردی: قلعه سیرم شاه. پژوهش های باستان شناسی ایران، شماره پیاپی 7، 152-133.
41. رجبی, نوروز. (1394). یافتههای باستانشناسی فصل دوم کاوش محوطه مادآباد الف- مرودشت. پژوهش های باستان شناسی ایران، شماره پیاپی 9، 194-175.
42. مقدسی، محمد ابن احمد(1361). احسن التقاسیم فی معرفهالاقالیم، ج1و2. ترجمه علینقی منزوی، شرکت مولفان و مترجمان ایران.
43. موسویحاجی، سیدرسول و مرتضی عطایی(1389). مطالعه مجموعهای از نمونههای سفالین سیستان، زاهدان: سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، اداره کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، تهران: سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، اداره کل روابط عمومی.
44. میری, نگین (1395). مکان یابی ریو-اردشیر ساسانی و ریشهر سده های نخستین و میانه اسلامی، پژوهش های باستان شناسی ایران، دوره 6، شماره پیاپی 10، 172-161.
45. ناصرخسرو(1344). سفرنامه ابومعین حمیدالدین ناصر بن خسرو قبادیانی مروزی به کوشش محمد دبیرسیاقی، کتابخانه طهوری.
46. ویتکمب، دانلد(1393). «خلیج فارس در آغاز دوره اسلامی» تاریخ خلیج فارس از قدیمیترین دوران تاکنون، ویراستار لارنس جی پاتر. ترجمه محمد آقاجری. انتشارات ققنوس، 140-117.
47. یاقوت حموی(1383). معجمالبلدان، ترجمه دکترعلینقی منزوی، انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور(پژوهشگاه).
Send email to the article author
| Rights and permissions | |
 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. |