Mendeley  

Zotero  

Rahimnia R, Yeilaghbeigi A M. (2024). From Large Square (Meidān-e-Bözörg) to Baladīye Square (Meidān-e-Baladīyeh); Rereading physical-functional developments in the main square of Rasht city. Athar. 45(104), 29-53. doi:10.22034/45.1.27
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1821-fa.html

فضاهای عمومی از اجزای ثابت در ساختار شهرهاست و میدان­ های شهری یکی از نمونه ­های آن­ها هستند. میدان­ هایی که می­توانند روایت­ کننده سیر تحولات و تغییرات در یک شهر نیز باشند. میدان اصلی شهر رشت نیز دارای همین ویژگی­ است و بازخوانی شرایط آن می­تواند وجوه جدیدی را از سابقه تاریخی شهر رشت ارائه نماید. این میدان که از نظر مکانی قرابت­هایی با مکان میدان شهرداری فعلی دارد موضوع اصلی این مطالعه است. در نگاه اول و در اذهان اغلب مردم این طور تداعی شده که مبدأ پیدایش میدان شهرداری - با توجه به سبک ساختمان­ های قرار گرفته در آن - مربوط به دوره پهلوی اول است. اصلی­ ترین دلیل این تصور تخریب عناصر کالبدی و فضایی محدوده مرکزی شهر در سال­ های پایانی دوره قاجار و به‌ویژه دوره پهلوی اول بوده است. این تغییر و تحولات تا حدی است که نشانه­ ای از بناهای دوره­ های پیشین غیر از اشارات مندرج در کتب تاریخی، نقشه ­ها، تصاویر تاریخی و نیز سفرنامه­ ها وجود ندارد. تغییرات و تحولات کالبدی و عملکردی در آثاری مثل آرامگاه استاد ابوجعفر، عمارات دیوانی رشت، تکیه دولت، نقاره­ خانه و دارالاماره صفوی برخی از موارد قابل اشاره هستند. با این توضیح بررسی و بازخوانی سیر تحولات تاریخی و نظام کالبدی و عملکردی میدان اصلی شهر رشت هدف و ساختار کلی این مطالعه را شکل داده است. در این مقاله سعی شده با بررسی و تحلیل اسناد و مدارک تاریخی و توصیفات سیاحانی که از این میدان دیدن کرده ­اند، تصویری از وضعیت میدان در دوره­ های مختلف (علی­ الخصوص دوره ایلخانی، تیموری و صفوی) ارائه شود. این مطالعه با روش تفسیری-تاریخی به تحلیل تشریحی از رخدادها و توصیفات میدان پرداخته است. در نسبت با وضعیت امروز و در نظام کالبدی، ساخت عمارت­ هایی با معماری نئوکلاسیک و محدود شدن دسترسی­ ها و در بحث عملکردی نیز حذف کلی عملکرد مذهبی (تخریب آرامگاه استاد ابوجعفر و عمارت­ های تکیه دولت و نقاره­خانه) از مواردی است که وضعیت اصیل محدوده را دچار تغییر کرده ­اند.