تعامل فرمی و محتوایی یا به‌عبارت‌دیگر صورت و معنا در هنر اسلامی به‌ویژه نگارگری ایرانی - اسلامی هماره مورد پرسش محققان بوده است. آیا این دو مقوله اساساً همانند هنر مغرب‏ زمین قابل تفکیک است؟ پارادوکس میان مقام تشبیه و تنزیه چگونه توسط نگارگر حل می‏ شود؟ این پژوهش با طرح پرسش‏ های مذکور صورت پذیرفته است و ذکر فرضیه‏ هایی ازاین‌دست که وجود فرم‏ های جزئی در نگارگری، برمبنای فرم‏ های کلان و برگرفته از حکمت و فلسفه هنر اسلامی، شکل‌گرفته و موجودیت یافته است. منظور از فرم ‏های کلان، ‌فرم‏ های کلی و یا به‌عبارت‌دیگر روح کلی است که بر فرم ‏های جزئی‏ تری ازقبیل ساختار، رنگ، طرح و هندسه مبنایی، دلالت دارد و این فرم ‏های جزئی نیز برمبنای فرم ‏های کلان، که برگرفته از جهان ‏بینی اسلامی در بستری ایرانی- اسلامی است، استوار می ‏شود. یافته‏ ها: رسیدن نگارگر به فرم معنادارِ معقول و محتوایی است که جلوه خارجی و داخلی یک پدیده را توأمان به روش تعادل ایجاد‏کردن میان مقام تشبیه و تنزیه آشکار می ‏سازد. نوع ‏آوری پژوهش در پرداختن به چالش فرم‌ومحتوا در مقام تشبیه و تنزیه در نگارگری است. روش پژوهش: توصیفی- تحلیلی و از نوع کیفی و ابزار گردآوری داده ‏ها کتابخانه ‏ای است.