دوره 45، شماره 107 - ( 12-1403 )
جلد 45 شماره 107 صفحات 160-131 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Nejad Ebrahimi A, Sarencheh G, Chenaghlou M R. (2025). Lightweighting in Iranian Architecture: From Structural Solutions to Integration with Architectural Space, with an Emphasis on the
Dome of Soltaniyeh. Athar. 45(107), 131-160. doi:10.22034/45.107.5
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1568-fa.html
URL: http://athar.richt.ir/article-2-1568-fa.html
نژادابراهیمی احد، سارنچه غزاله، چناقلو محمدرضا.(1403). سبکسازی در معماری ایران از راهکار سازهای تا ترکیب با فضای معماری با تأکید بر گنبد سلطانیه فصلنامه علمی اثر 45 (107) :160-131 10.22034/45.107.5
1- استاد گروه معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران (نویسندۀ مسئول). ، Ahadebrahimi@tabriziau.ac.ir
2- کارشناسارشد تکنولوژی معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران.
3- استاد گروه عمران، دانشکدۀ عمران، دانشگاه صنعتی سهند تبریز، تبریز، ایران.
2- کارشناسارشد تکنولوژی معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، تبریز، ایران.
3- استاد گروه عمران، دانشکدۀ عمران، دانشگاه صنعتی سهند تبریز، تبریز، ایران.
چکیده: (2489 مشاهده)
معماران ایرانی برای پایدارسازی سازههای تاریخی، بهجای افزودن پیچیدگی، به کاهش وزن و سبکسازی بنا میپرداختند. زیبایی ظاهری نیز برای آنان اهمیت داشت و در اینراستا، راهکارهایی ابداع میکردند که علاوهبر کاهش وزن، زیبایی و کارایی سازه را هم حفظ کنند، و سبکسازی در معماری ایران ابتدا یک راهکار سازهای ساده بود؛ ولی در ادامه معماران توانستند این راهکار سازهای با راهکارهای معمارانه ترکیب کنند و در عین سبکسازی، فضاهای زیبای معماری خلق کنند و مقبرۀ محمد خدابنده در سلطانیه بهعنوان بزرگترین بنای آرامگاهی دوران اسلامی ایران عالم یکی از سازههای پیچیدهای میباشد که فنون سبکسازی ترکیبی مانند: صندوقه کردن، کنوبندی، قید کردن در آن بهکار رفته است. بهنظر میرسد این راهکار ترکیبی سازه و معماری میتواند یکی از مؤثرترین عوامل پایداری گنبد سلطانیه محسوب شود. این پژوهش بهدنبال پاسخ به این سؤال است؛ راهکارهای سبکسازی در سازههای تاریخی از یک راهکار ساده سازهای تا ترکیب سازه با معماری برای زیبای در عین توجه به الزامات سازهای در معماری ایران چگونه بود و در گنبد سلطانیه این موارد چطور کاربست یافته است؟ این تحقیق از لحاظ هدف از تحقیقهای بنیادی میباشد که به روش توصیفی-تحلیلی کار شده است و جمعآوری اطلاعات و دادههای آن ازطریق مطالعات کتابخانهای در حوزه سبکسازی و انواع آن با بههمراه پیمایشهای میدانی در نمونۀ مطالعاتی بود و نتایج تحقیق نشانداد استفاده از فنونی چون کم شدن ضخامت از پاکار تا رأس گنبد، استفاده از گنبد دو پوسته و همچنین وجود ایوانهای داخلی و خارجی، موجب کاهش وزن سازه در کنار ایجاد فضاهای معماری منحصربهفرد میباشد.
نوع مطالعه: مقاله مروری |
موضوع مقاله:
تاریخ معماری و شهرسازی
دریافت: 1402/7/12 | پذیرش: 1402/11/5 | انتشار: 1403/12/10
دریافت: 1402/7/12 | پذیرش: 1402/11/5 | انتشار: 1403/12/10
فهرست منابع
1. - اتینگهاوزن، ریچارد و دیگران، (1384)، ایلخانان، مترجم: یعقوب آزند، انتشارات موسی، تهران.
2. - اسدی، عیسی، (1394). «بحران زلزله و مقاومسازی بناهای تاریخی و باستانی». کنفرانس سالانه پژوهشهای معماری، شهرسازی و مدیریت شهری.
3. - اصغریان جدی، احمد، (1355)، «کلیاتی در رابطه با گنبد سلطانیه»، مجله فرهنگ معماری ایران، 2 و 3، بهار.
4. - افشاری، محمد حسن، (1396)، «روشهای بهسازی لرزهای بناهای ارزشمند تاریخی در برابر زلزله»، کنفرانس بینالمللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران.
5. - القاشانی، ابوالقاسم عبداللهبنعلیبنمحمد بنابیطاهر، (1348)، تاریخ اولجایتو، به اهتمام: مهین همبلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
6. - بابایی، نعیمه؛ رحیمی، محبوبه؛ قیاسوند، جواد، (1393)، «ارزشهای ماندگار در گنبدهای ایرانی با تأکید بر گنبد سلطانیه»، دومین همایش ملی پژوهش های کاربردی در: مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری.
7. - پیرنیا، کریم. ( 1386)، سبکشناسی معماری ایرانی، تهران: انتشارات سروش دانش.
8. - پیرنیا، کریم، (1994)، «طاق و قوس»، مجله اثر، 24.
9. - جوادی، آسیه، (1363)، معماری ایران، 2ج/ ج1: «کلیاتی درباره معماری گنبد سلطانیه»، احمد اصغریان جدی).
10. - چینگ.د. ک. (1382)، سیری در مبانی نظری معماری. (مترجم) محمد احمدینژاد. اصفهان؛ نشرخاک.
11. - حجازی، م.؛ میرقادری، ر. (1383)، «تحلیل لرزهای گنبدهای ایرانی»، نشریه دانشکده فنی، 38 (6)، اسفند.
12. - زریبافیان، امید، (1385)، «راهکارهای حفاظت از بناهای تاریخی در برابر زمین لرزه»، همایش علمی منطقه ای معماری کویر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان.
13. - سمیرا، عادلی؛ عباسیهرفته، محسن، (1390)، «معماری گذشته ایران و سبکسازی؛ بازخوانی شیوهها و مصادیق اصل سبکسازی در سازههای سنتی ایران». دومین کنفرانس بین المللی معماری و سازه.
14. - فرشتهنژاد، سیدمرتضی، (1389)، فرهنگ معماری و مرمت معماری(1)، انتشارات اردکان دانش، اصفهان.
15. - فلاحفر، سعید، (1379)، فرهنگ واژههای معماری سنتی ایران، انتشارات کامیاب، تهران.
16. - کبیرصابر، محمدباقر، (1392)، «رهیافتهای معماری سنتی تبریز برای ساخت و ساز ایمن پس از زلزله (مطالعه موردی: کاربست کلافهای چوبی در معماری خانههای قاجاری)»، مجله نامه معماری و شهرسازی، 11: 59-70. https://aup.journal.art.ac.ir/article_111_61904ff1e63cd03cb2ab30b3b7368a3e.pdf?lang=en
17. - کتابی، الناز؛ و ولی بیگ، نیما، (1393)، «شیوههای گوناگون سبکسازی در بناهای تاریخی راهکاری برای ساختار پایدار در معماری ایرانی»، کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، مشهد.
18. - کمالالدین حلمی، احمد، (1390)، دولت سلجوقیان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
19. - گرامی، محسن؛ و احمدی، فرزانه، (1393)، راهکارهای سبکسازی گنبد در معماری ایرانی - اسلامی. همایش ملی معماری، عمران و توسعه نوین شهری
20. - معماریان، غلامحسین، و صفائی پور، هادی، (1397)، معماری ایرانی، نیارش، انتشارات گلجام.
21. - معماریان، غلامحسین، (1367)، نیارش سازههای طاقی در معماری اسلامی ایران. تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت.
22. - مکدونالد، آنگوس، (1383)، سازه و معماری، (مترجم) محمد احمدینژاد، اصفهان، نشر خاک.
23. - هوشیار، فریماه؛ حیدری، داریوش؛ همتزاده، سعید، (1399)، «پژوهشی در روشهای سبکسازی طاقها در بناهای تاریخی»، نشریه اثر، 89، ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟.
24. - وفامهر، محسن، (1384)، «بررسی نمونههایی از فنآوری در معماری اسلامی ـ ایرانی برای سبکسازی ساختمان با مصالح بومی»، اولین همایش بینالمللی زلزله و سبکسازی، دانشگاه قم.
25. - وفامهر، محسن، (1387)، «رمزگشایی از مقاومسازی لرزهای در معماری ارزنده ایرانی»، سومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی مقاوم سازی، تبریز.
26. - ولیبیگ، نیما؛ رهروی، ساناز؛ رحیمی، افروز، (1391)، «شناخت چپیرهسازی و فنون اجرایی برای حفظ و نگهداری آن». نخستین همایش فناوری و سازه های سنتی بامحور گنبدها.
28. - A survey of persian Art, (1967), Vol.III. Arthur Arthur Apham Pope (editor), The Asian Institute of Pahlavi University, II. Ed. (In Persian).
29. - Adeli, S. & Abbasi Herfateh, M., (2011). Traditional Iranian architecture and lightweight construction: A review of lightweight techniques and applications in historical structures. (In Persian).
30. - Afshari, M. H., (2017). “Seismic retrofitting methods for valuable historical buildings against earthquakes”. International Conference on Civil Engineering, Architecture, and Urban Planning of Contemporary Iran, Tehran. (In Persian).
31. - Al-Qashani, A. A., (1969). The History of Oljeitu. (M. Hambleh, Ed.). Tehran: Publishing and Translation Organization.
32. - Asadi, E., (2015). Earthquake crisis and strengthening of historical and ancient buildings. Annual Conference on Architectural, Urban Planning, and Urban Management Research. (In Persian).
33. - Asgharian Jadi, A., (1976). “An overview on the Soltaniyeh Dome”. Iranian Architectural Culture Magazine, (2–3), Spring. (In Persian).
34. - Babaei, N., Rahimi, M. & Ghiasvand, J., (2014). “Enduring values in Iranian domes with emphasis on the Soltaniyeh Dome”. The Second National Conference on Applied Research in Civil Engineering, Architecture, and Urban Management. (In Persian).
35. - Cataldi, G., (1979), Sistemi Static in Architettura, Padova, Cedam.
36. - Ching, F. D. K., (2003). A Visual Dictionary of Architecture. (M. Ahmadinejad, Trans.). Esfahan: Khak Publishing. (In Persian). (In Persian).
37. - Croci, G., (1998). The conservation and structural restoration of architectural heritage, translated by Aytollah zadeh Bagher and Hejazi mehrdad,Cultural Research Office.
38. - Edward, C. & Edward, D., (1999). “The Evolution of the Shouldered Arch in Medieval Islamic Achitecture”, Architectural Histor, 42: 68-95.
39. - Ettinghausen, R., et al. (2005). The Ilkhanids. (Y. Azand, Trans.). Tehran: Mousa Publishing.
40. - Falahfar, S. (2000). Dictionary of Traditional Iranian Architectural Terms. Tehran: Kamiab Publishing. (In Persian).
41. - Fereshteh Nejad, S. M. (2010). Dictionary of Architecture and Architectural Restoration (1). Esfahan: Ardekan Danesh Publishing. (In Persian).
42. - Gerami, M. & Ahmadi, F., (2014). Lightweighting solutions in Iranian-Islamic dome architecture. (In Persian).
43. - Hamzehloo, S., (2002). Incomplete information — please provide missing details. (In Persian).
44. - Hejazi, M. & Mirghadari, R. (2005). Seismic analysis of Iranian domes. Journal of the Faculty of Engineering, 38(6): February. (In Persian).
45. - Helmi, A. K., (2011). The Seljuk State. Research Institute of Seminary and University. (In Persian).
46. - Heydari, D., (1999). “Hydraulic survey of historic bridges”. The Second Bam Congress. (In Persian).
47. - Houshiar, F., Heydari, D., & Hematzadeh, S. (2020). A study on lightweighting methods in historical vaults. Athar Journal, (89), Summer. (In Persian).
48. - Javadi, A. ,(1984). Iranian Architecture (Vol. 1: Overview of the Soltaniyeh Dome by Ahmad Asgharian Jadi). (In Persian).
49. - Kabir Saber, M. B., (2013). “Traditional architectural approaches in Tabriz for earthquake-resistant construction (Case study: Wooden tie-beams in Qajar houses)”. Journal of Architecture and Urban Planning, (11): 59–70. (In Persian).
50. - Ketabi, E. & Valibeyk, N., (2014). “Various lightweighting techniques in historical buildings as a strategy for sustainable structure in Iranian architecture”. National Conference on Sustainable Urban Architecture and Landscape, Mashhad. (In Persian).
51. - MacDonald, A., (2004). Structure and Architecture. (M. Ahmadinejad, Trans.). Esfahan: Khak Publishing. (In Persian).
52. - Memarian, G., (1988). Construction principles of vault structures in Islamic Iranian architecture. Tehran: Jihad Daneshgahi, Iran University of Science and Technology. (In Persian).
53. - Memarian, G. & Safaiepour, H., (2018). Iranian Architecture: Structural Systems. Goljam Publishing. (In Persian).
54. - Moin, M., (1971). Persian Dictionary, Tehran: Amikabir. (In Persian).
55. - Morgan, W., (1977). Behaviour of components of structures, translated by Badiee, Majid, Tehran:Tehran University. (In Persian).
56. - Nejad Ebrahimi, A. & Sheikhol Hokamaei, M., (2021). “The effect of hierarchy sequence in creating a sense of places Tabriz mosques”. Iran University of Science and Technology, 9(4): 59-75. (In Persian).
57. - Pirnia, K., (1994). “Vaults and Arches”. Athar Journal, (24). (In Persian).
58. - Pirnia, K., (2007). Stylistics of Iranian Architecture. Tehran: Soroush Danesh Publishing. (In Persian).
59. - Tehrani, F., (2008). “Weight lightening of roof in the masonary buildings”, Athar, 19 (29-30): 232-238. (In Persian).
60. - Vafamehr, M., (2005). “An investigation of technologies in Islamic-Iranian architecture for lightweight construction using local materials”. The First International Conference on Earthquake and Lightweight Construction, Qom University(In Persian).
61. - Vafamehr, M., (2008). Deciphering seismic retrofitting methods in valuable Iranian architecture. The Third National and First International Conference on Retrofitting, Tabriz. (In Persian).
62. - Valibeyk, N., Rahrovi, S. & Rahimi, A. (2012). Understanding "Chopireh" construction methods for preservation and maintenance. (In Persian).
63. - Zaribafian, O., (2006). “Protection strategies for historical buildings against earthquakes”. Regional Scientific Conference on Desert Architecture, Islamic Azad University, Ardestan Branch. (In Persian).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |