آبادی قهرود در منطقۀ کوهستانی شهرستان کاشان دارای دو مسجد تاریخی علی و کله از دوره ایلخانی است. از این میان، مسجد علی قهرود بهسبب وجود چند صد کاشی ستارهای کتیبهدار زرینفام و درب چوبی دولنگۀ نفیس به تاریخ ۷۰۰ ق اهمیت زیادی دارد. درب ایلخانی کمنظیر مسجد دارای سیزده کتیبه به زبانهای فارسی و عربی است و پسزمینۀ نوشتهها و لنگههای درب با نقوش گیاهی و هندسی با کیفیت بسیار بالایی اجرا شدهاند. پرسش اصلی پژوهش این است که کتیبههای درب مسجد علی چه محتوایی دارد و چه تصویری از اوضاع دینی، فرهنگی و تاریخی کاشان در آن دوران به دست میدهد. در این مقاله، برای اولین بار ضمن بازخوانی و تحلیل محتوای تمام کتیبههای درب چوبی، بانی مسجد، عبدالواحد بن محمد و هنرمند سازنده درب، محمد نقار اصفهانی و چند اثر دیگر او معرفی شدهاند. در یکی از کتیبههای در، واقف به رؤیایی میپردازد که در آن امام علی (ع) دستور ساخت مسجد را داده است. این درونمایۀ شیعی شباهت چشمگیری با کتیبۀ لوح زرینفام ایلخانی قدمگاه علی صالحآباد کاشان دارد. برخلاف کتیبۀ اخیر که به تشیع اعتقادی گرایش دارد، متن درب قهرود بیشتر نشاندهندۀ ارادت به امام علی و خاندان پیامبر است؛ اگرچه همین نوع گرایشها درنهایت به اعتقادی در دورههای بعد انجامیده است. در عین حال، این درب سندی بیبدیل از احساسات، انگیزهها و گرایشهای اعتقادی و اخلاقی بانی است.
✅ پرسش اصلی پژوهش این است که کتیبههای درب مسجد علی چه محتوایی دارد و چه تصویری از اوضاع دینی، فرهنگی و تاریخی کاشان در آن دوران به دست میدهد. در این مقاله، برای اولین بار ضمن بازخوانی و تحلیل محتوای تمام کتیبههای درب چوبی، بانی مسجد، عبدالواحد بن محمد و هنرمند سازنده درب، محمد نقار اصفهانی و چند اثر دیگر او معرفی شدهاند.
بازنشر اطلاعات | |
![]() |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |