1- دانشجوی دکتری، گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران ، esmaeel.maroufi@gmail.com
2- دانشآموخته دکتری، گروه باستانشناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، ساری، ایران
3- دانشجوی دکتری، گروه باستانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده: (3709 مشاهده)
نواحی سرد و کوهستانی، بخش بزرگی از مساحت کشور ایران را تشکیل میدهد. بافت شهری در این مناطق همسان با اقلیم سرد و کوهستانی به وجود آمده و به گونهای طراحی شده است که پاسخگوی نیازهای ساکنان آن باشد. ملاحظات اقلیم و جغرافیای خاص یک منطقه، خود عامل اصلی و مهم در فرمزایی بافت شهری و عناصر معماری است. محیطزیست شهرها و حتی تکبناهای مربوط به یک اقلیم خاص، ویژگیهای خاص و متناسب با آن اقلیم و جغرافیا را به دست میدهند. بوکان نیز ازجمله شهرهایی است که در منطقه کوهستانی ایران واقع شده و بافت تاریخی متناسب و ارزشمند با شرایط آن را دارد. این شهر در جنوب استان آذربایجانغربی و در ناحیۀ موکریان قرار دارد و بهدلیل دارابودن ویژگیهای اقلیمی، جغرافیای زیستی و همجواری با کوه و رودخانه و قرارگرفتن در مسیر جادۀ ارتباطی، برای سکونت مکان مناسبی بوده و همین امر موجب رشد و توسعه سریع آن در دوره قاجار و سپس پهلوی شده است. پژوهش پیشِ رو به شیوۀ توصیفیتحلیلی و براساس بررسیهای میدانی و مطالعات کتابخانهای به دنبال شناسایی بافت تاریخی و عناصر و مشخصههای اصلی کالبدی شهر بوکان بوده و در این راستا به دنبال جوابی منطقی برای سوالات زیر است:
۱- هسته اصلی و اولیه شهر بوکان در کدام دوره تاریخی شکل گرفته است؟
۲- الگو و منطق چیدمان بناها در بافت تاریخی بوکان چگونه و عناصر اصلی و کالبدی آن کدام بناها هستند؟
۳- بافت تاریخی بوکان در طی ادوار چه تغییراتی یافته است؟
نتایج مطالعات نشان میدهد شهر اسلامی بوکان در دورۀ صفوی شکل گرفته و بافت فعلی باقیمانده از آن نیز متعلق به ادوار قاجار و پهلوی است. وجود عناصر معماری ازجمله ارگ، مسجدجامع، بازار، مقبره، حوضخانه و محلات مختلف، پویایی بافت تاریخی بوکان در گذشته را اثبات میکند و نشان از دارا بودن کارکردهای سیاسی، مذهبی، اداری و تجاری این شهر، در طی ادوار مذکور است.
نوع مطالعه:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
مختلف دریافت: 1399/1/17 | پذیرش: 1399/6/6 | انتشار: 1399/7/1