دوره 3، شماره 2 - ( تابستان 1398 )                   جلد 3 شماره 2 صفحات 60-49 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Labbaf Khaniki M, Sauer E, Hopper C. Archaeological Survey and Test Excavations in Defensive Fortifications of Mozdoorān and Kalāt-e Nāderi. Archaelogy 2019; 3 (2) :49-60
URL: http://archj.richt.ir/article-10-298-fa.html
لباف خانیکی میثم، سوئر ابرهارد، هاپر کریستن. بررسی و گمانه زنی باستان شناختی در استحکامات دفاعی مزدوران و کلات نادری. مجله باستان‌شناسی. 1398; 3 (2) :49-60

URL: http://archj.richt.ir/article-10-298-fa.html

بررسی و گمانه زنی باستان شناختی در استحکامات دفاعی مزدوران و کلات نادری
میثم لباف خانیکی*1 ، ابرهارد سوئر2 ، کریستن هاپر3
1- گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران
2- دانشکدۀ تاریخ کلاسیک و باستان شناسی، دانشگاه ادینبورو
3- گروه باستان شناسی، دانشگاه دورام
چکیده:   (2710 مشاهده)
دره های شمالی رشته کوه هزارمسجد-کپه داغ به مثابه دروازۀ شمال شرق فلات ایران طی قرن ها و هزاره ها شاهد وقوع منازعاتی بوده که بین صحرانوردان بخش های مرکزی آسیا و یکجانشینان ساکن در فلات ایران جریان داشته است. ارتفاعات هزارمسجد-کپه داغ که همانند دیواره ای مرتفع بر بخش شمالی خراسان قد افراشته، ساکنان خراسان را تا حدودی از گزند هجمه های اقوام شمالی مصون می داشت. با وجود این ، معابر کوهستانی راه نفوذ به این سرزمین را هموار می ساخت و بدین ترتیب کوهپایه ها و دشت های حاصلخیز خراسان در معرض غارت آن اقوام قرار می گرفت. در محل این معابر بود که اهالی خراسان دست به کار شده و به تأسیس استحکامات دفاعی اقدام می کردند. کلات و مزدوران دو نقطه از مناطق کوهستانی خراسان به شمار می رفتند که حفاظت و حراست از آنها به معنای حفظ کیان خراسان و فلات ایران بود. طی بررسی میدانی که در پاییز سال 1395 با همکاری باستان شناسان ایرانی و بریتانیایی صورت گرفت بخش عمده ای از تأسیسات مذکور، بررسی مطالعه و مستند نگاری شد. مطالعۀ متون تاریخی و تاریخگذاری مطلق داده های حاصله از گمانه زنی باستان شناختی نشان داد که احداث سازه های دفاعی در این ناحیه، به دلیل تداوم جریان های تاریخی تا قرون اخیر ادامه داشته است. گرچه روایات مسطور در متون پهلوی و آثار مشهود در عکس های قاجاری، مستندات و شواهدی از پیشینۀ قبل از اسلامی آثار کلات ارائه می دهند، ولی شیوۀ معماری و نتایج تاریخ نگاری مطلق بیانگر قدمتی معادل دورۀ افشار برای آثار مشهود کلات می باشند. همچنین شیوۀ مشابه معماری استحکامات مزدوران تاریخی همزمان با سازه های کلات نشان می دهد در واقع، این سازه ها جزیی از یک سیستم دفاعی را تشکیل می دادند که به همت ساکنان کوهپایه های هزارمسجد-کپه داغ طی قرون متمادی احداث و به دفعات بازسازی شده اند.

 
واژه‌های کلیدی: خراسان، کلات، مزدوران، منظر دفاعی، استحکامات دفاعی.
متن کامل [PDF 3743 kb]   (1709 دریافت)    
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: اموال فرهنگی
دریافت: 1399/4/14 | پذیرش: 1398/10/10 | انتشار: 1398/10/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.