اهمیت اسناد و مدارک تاریخی در تبیین زوایای مبهم حیات اجتماعی و سیاسی یک ملت بهعنوان دستمایه اصیل عرصههای تحقیق بر هیچکس پوشیده نیست. در این رهگذر حفظ و نگهداری این گنجینه ارزشمند ضرورتی تام دارد. ازاینرو یکی از وظایف مهم مراکز آرشیوی، پژوهش و تحقیق در جهت کشف راههای بهینه حفاظت و درمان مواد آرشیوی است. پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی با توجه به مطالعات گسترده در سالیان گذشته روی مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی، توانسته است به نتایج قابلتأملی دست یابد. مجموعه مطالعات صورت گرفته روی اسناد از سال 1387 تا 1394 انجامگرفته و روند تغییرات ایجادشده روی آنها را مطابق شرایط بیان مینماید. از سوی دیگری بهمنظور هرچه بهتر فراهم کردن شرایط محیطی و نگهداری آنها پیشنهادها و فعالیتهایی را ارائه میکند.
این یادداشت به بررسی کتاب "تعامل مرمت و تاریخ معماری در ایران" نوشته ذات الله نیکزاد پرداخته است. نویسنده اشاره میکند که این کتاب با تأکید بر رابطه میان مرمت و تاریخ معماری، به ضرورت حفاظت از آثار معماری بهویژه از منظر فهم و انتقال پیام نهفته در آنها پرداخته است. نویسنده معتقد است که مرمت باید فراتر از یک عمل اجرایی صرف، بهعنوان یک فرآیند تفسیری و پژوهشی در نظر گرفته شود که هدف آن فهم معماری و تاریخ آن است. مرمتگران باید از علوم مختلف بهرهمند شده و علاوه بر هنر، درک صحیحی از تاریخ معماری و سازندگان آثار تاریخی داشته باشند. مختاری تأکید دارد که مرمتگران باید در کنار مهارتهای علمی و فنی، به تاریخنگاری و درک فرهنگی آثار معماری بپردازند و این درک باید در فرآیند مرمت بهکار گرفته شود. تاریخ معماری باید در تعامل با مرمتهای انجامشده بهطور دقیق مستند و ثبت شود تا اطلاعات دست اول برای پژوهشگران فراهم گردد. در نهایت، مختاری ضمن بررسی کتاب مرمتگر را بهعنوان امانتدار تاریخ و علم معماری معرفی کرده و معتقد است وی باید در فرآیند مرمت، با دقت و مسئولیت، اطلاعات و شواهد تاریخی را حفظ کرده و در اختیار نسلهای آینده قرار دهد. کتاب تعامل مرمت و تاریخ معماری در ایران توجه به اهمیت این رویکرد جدید در مرمت را نشان میدهد که باید بهعنوان اولین گام در پژوهشهای مرمتی و تاریخ معماری ایران در نظر گرفته شود.
