67 نتیجه برای مرمت
داود آقاعلی گل، پروین اولیایی، محمود مرادی، محمد لامعیرشتی،
دوره 1، شماره 1 - ( 2-1396 )
چکیده
در بررسی تکنولوژی ساخت و محل تولید اشیای تاریخی و همچنین پیشنهاد و تدوین راهکارهای حفاظتی و مرمت این آثار، داشتن اطلاعات کافی از نمونۀ مورد بررسی ضروری است. اطلاعات مورد نیاز بسته به نوع نمونه و اشیای تاریخی متفاوت است. تعیین و اندازهگیری دقیق ترکیب عنصری و مواد سازنده این اشیاء یکی از اطلاعات ضروری است که امروزه با استفاده از علوم و فنون آزمایشگاهی مدرن قابل دستیابی است. در این مقاله، برخی از نتایج به دست آمده از بررسی نمونههای مختلف تاریخی و فرهنگی که در چند سال اخیر با استفاده از باریکۀ یونی میکرونی در آزمایشگاه واندوگراف پژوهشگاه علوم و فنون هستهای مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفتهاند، ارائه شده است. بررسی سفالهای مینایی نقاشی شده جهت تعیین رنگدانههای مختلف به کاررفته در آن، تعیین ضخامت و خلوص لایههای طلاکاری شده در سفالهای مینایی زراندود، بررسی و تعیین عامل درخشندگی در نقاشیهای دیواری یک مکان تاریخی، بررسی علل خوردگی و تخریب یک نسخه از دستنوشتههای قدیمی، تعیین خلوص و عیار سکههای برنزی الیمایی، و همچنین بررسی و تعیین نوع شیشههای تاریخی ایرانی از جمله مواردی است که در این مقاله به آنها اشاره خواهد شد. نتایج حاصل از این آنالیزها و تعیین مواد تشکیل دهندۀ آنها در مطالعۀ تکنیک ساخت و فنشناسی، بررسی اصالت نمونهها، و نهایتاً حفاظت این آثار تاریخی کمک قابل توجهی خواهد کرد.
کاوه بهرامزاده، داوود اسداللهوش عالی، نجمه خاتون میری،
دوره 1، شماره 1 - ( 3-1397 )
چکیده
حمام حاج صالح که در بافت قدیمی شهرستان سقز بناشده مربوط به دوره زندیه است. درب ورودی آن در بازار روز این شهر قرار دارد. سبک ساخت این بنا اصفهانی و دارای تزئینات آهکبری منحصربهفردی است. یکی از نقوش آهکبری زیبا و دارای اهمیت در این بنا نقش شکارگاه است که دچار تخریب زیادی شده و مشتمل بر سه لایه شامل دولایه آهکی و یک لایه رنگ است. در این پژوهش با یک بررسی آزمایشگاهی به شناخت فنی مصالح بکار رفته در لایههای سازنده آهکبری مذکور پرداخته و سپس در ادامه آسیبهای وارده به اثر موردبررسی قرار گرفت. در ادامه هم به شرح عملیات حفاظت و مرمت نقش شکارگاه پرداختهشده که در این مرحله پس از تمیزکاری به روش مکانیکی و شیمیایی، قسمتهای طبله کرده بهوسیله تزریق ترکیب دوغاب گچ (گچ دندانپزشکی) با پلکسیتول 5% در آب، با کمک گرفتن از روش بالشتکی این قسمتها به سطح تکیهگاه چسبانده شده و استحکامبخشی گردید. در ادامه قسمتهای کمبود با استفاده از ترکیب گچ با پلکسیتول 5% بازسازیشده و با آبرنگ موزونسازی قسمتهای بازسازیشده و رنگرفتگیها انجام گرفت و در پایان با پلکسیتول 5% کل اثر تثبیت نهایی شد.
طاهره شیشهبری، حسین احمدی،
دوره 1، شماره 1 - ( 3-1397 )
چکیده
از میان آثار تاریخی هنری دوره اسلامی، کتیبههای معماری به دلیل پیوند با فضای معماری جایگاه ویژهای یافتهاند و همواره موردتوجه متخصصان و منتقدان قرارگرفتهاند. این آثار ارزشمند با مصالح مختلف اجراشدهاند و بدون شک باگذشت زمان، دچار آسیب میشوند. موضوع حفاظت و مرمت کتیبهها همیشه از دغدغههای مهم جامعه مرمتگران بوده است چراکه باوجود برگزاری همایشها و گردهماییهای بسیار و تدوین اصول و نظریات متفاوت در زمینه مرمت، تاکنون دستورالعمل جامعی برای مرمت این دسته از آثار نوشتاری ارزشمند به دست نیامده و این موضوع باعث سردرگمی و اجرای شیوههای مختلف در برخورد با این آثار شده است. در پژوهش پیش رو به مرمتهای انجامشده در کتیبههای چند بنای شهر تاریخی یزد پرداخته بهبیاندیگر این پژوهش در پی بررسی اصول مطرح در حیطه مرمت و مبانی نظری آن است که چگونه در مرمت کتیبهها به کار گرفتهشده و با توجه به مطرح بودن مقوله خط و خوشنویسی در این دسته از آثار، اصول موجود تا چه میزان میتواند در مرمت کتیبهها کارآمد باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که فقدان معیار و اصول جامع برای مرمت این دسته از آثار باعث شده جامعه مرمت دچار سردرگمی شده و بعضی از مرمتها سلیقهای و گاهی بهاشتباه انجام شود. روش تحقیق در این پژوهش به شیوه تحلیلی، با استناد به منابع کتابخانهای و تحقیق میدانی است.
ماندانا طیبی،
دوره 1، شماره 2 - ( 7-1396 )
چکیده
آثار باستانی نمایندگان فرهنگ و تمدن گذشته و حامل اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی روزمره، باورها، فناوری و روابط اجتماعی آن دوران هستند. با پیشرفت فناوری، ابزارها و روشهای نوینی برای بررسی و تحلیل این آثار پدید آمدهاند و میتوانند اطلاعات جدیدی درباره جنبههای ناشناخته آنها فراهم کنند. رصد خُرد با بررسی دقیق و نظاممند وضعیت آثار و استفاده از روشهای نوآورانه، بهعنوان یک روش علمی، نقشی کلیدی در حفاظت و مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی دارد. این مقاله مروری است بر برخی از روشهای مختلف رصد خرد؛ مانند مطالعات میکروسکوپی، تصویربرداری با وضوح بالا، اسکن سهبعدی و تحلیل طیفسنجی و نشان میدهد که چگونه این فناوریها به درک عمیقتر از شرایط اولیه مواد و الگوهای تخریب کمک میکنند. همچنین، مطالعات موردی ارائهشده کاربردهای موفق رصد خُرد در زمینههای مختلف را نشان میدهند و تنوع و اثربخشی آن را در مواجهه با چالشهای خاص در حفاظت و مرمت اشیاء شکننده و ارزشمند برجسته میسازند.
حامد یونسی، بهاره یونسی،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1396 )
چکیده
سازهای موسیقی بهعنوان بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی، نه تنها دارای ارزشهای هنری و زیباییشناختی هستند، بلکه جنبههای علمی، فنی و موسیقایی آنها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به ماهیت اجرایی موسیقی، ابزار و آلات موسیقی در معرض فرسایش و زوال قرار دارند و حفاظت و مرمت آنها چالشهای منحصربهفردی را به همراه دارد. برخلاف بسیاری از آثار تاریخی که تنها بهمنظور حفظ ساختار فیزیکی و جلوگیری از فرسایش، مرمت میشوند، مرمت سازهای موسیقی علاوه بر حفظ هویت فرهنگی و تاریخی، باید مفاهیم زیباییشناختی صوتی اثر را نیز در نظر گیرد. هرگونه مداخله در این سازها باید بهگونهای انجام شود که اصالت صوتی و ساختاری آنها تحت تأثیر منفی قرار نگیرد. در برخی موارد، بهدلیل حساسیت بالای سازهای تاریخی و احتمال آسیبهای فیزیکی حین مطالعات و بررسیها، پژوهشگران به بازتولید نمونههای مشابه روی آوردهاند. این امر، مستلزم دانش دقیق از فنشناسی سازها و تکنیکهای ساخت آنها در دورههای تاریخی مختلف است. در این پژوهش، ابتدا به معرفی و طبقهبندی تاریخی سازها پرداخته شده و سپس ویژگیهای ساختاری هر گروه بررسی شده است. در ادامه، راهکارهای مطالعاتی متناسب با ویژگیهای هر گروه تاریخی ارائه و مبانی نظری حفاظت و مرمت سازهای موسیقی تدوین شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که فرایند مرمت سازهای تاریخی بهدلیل تنوع ساختاری و آکوستیکی آنها، نیازمند رویکردهای متفاوت و آگاهی عمیق از ویژگیهای فیزیکی و صوتی هر ساز است. از اینرو، مرمتگران باید پیش از هرگونه مداخله، شناخت جامعی از ابعاد آکوستیکی و مواد سازنده سازها داشته باشند تا بهتوانند تعادل میان حفاظت فیزیکی، بازتولید صوتی و حفظ اصالت فرهنگی را برقرار کنند.
حمیدرضا بخشندهفرد،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1396 )
چکیده
دانش مرمت، علمی میان رشتهای است که میتوان بخش عمدهای از آن را مرهون سایر علوم دانست. از جمله این علوم میتوان به روشهای الکتروشیمیایی اشاره نمود. روشهای الکتروشیمیایی نقش مهمی در زمینههای مختلف حفاظت و مرمت اشیاء تاریخی دارند. بهطور اجمالی حوزه کاربرد روشهای الکتروشیمیایی در حفاظت و مرمت را میتوان به شناسایی و بررسی مواد متشکله موجود در اثر تاریخی، روشهای مرمت و پاکسازی و بررسیهای شرایط محیطی در محلهای نمایش موزهها و انبارهای نگهداری اشیاء تاریخی تقسیمبندی نمود:
شناسایی و بررسی مواد متشکله: شناسایی اجزاء متشکله در آثار هنری و باستانشناسی یک امر مهم در بررسیهای علمی است. برخی از این اشیاء ترکیبی هستند. همچنین برخی اشیاء غیرهمگن و برخی همگناند و بعضاً با مقادیر متنابهی مواد دیگر همراهند. برای مثال مواد تدارکاتی، رنگ و رنگدانه و غیره. در نگاه اول احتمالاً بهنظر میرسد روشهای الکتروشیمیایی بهتواند بدون آسیبرسانی به اثر این وظیفه را انجام دهد؛ اما باید بررسیهای بیشتری در این زمینه انجام شود.
روشهای مرمت و پاکسازی: الکتروشیمی بیش از یک قرن در درمان آثار تاریخی فلزی مورد استفاده قرار میگیرد. از این روشها در درمان آثار میتوان استفاده نمود، شاید کمال مطلوب آن است که این روش قادر به معکوس کردن روند خوردگی در ترکیبات یونی شود؛ اما در کاربرد این روش، نسبت به وضعیت اثر، اولویت برای درمان ممکن است به سمت استحکامبخشی، تثبیت و یا پاکسازی اثر تاریخی باشد.
بررسیهای شرایط محیطی: همواره دانشمندان و محققین در حال بررسی و ارزیابی شرایط آسیبرسان در محیطهای موزهای هستند. زیرا آلایندهها در مقیاس خیلی کم میتوانند یکی از مهمترین عوامل برای تخریب آثار تاریخی باشند که تعیین و شناسایی آنها به لحاظ حساسیت و هزینه بالا اغلب دور از دسترس است. بهعلاوه روشهای معمول منجر به شناسایی آلایندهها در میزان کم (یک قسمت در بیلیون) میشود که بهسختی میتوان میزان آسیبرسانی آنها را تعیین کرد. زیرا اثرات سینرژیسم Synergy) (و همافزایی این ترکیبات در مخلوط شدن با یکدیگر و اثرات سطحی آنها بر اشیاء تاریخی را نمیتوان بهدرستی محاسبه کرد. آیا میتوان به کمک روشهای الکتروشیمی به عنوان یک ابزار سنجش برای بررسی شرایط موزهای استفاده کرد.
در این مقاله بهطور کلی نقش و اهمیت، نقاط ضعف و قدرت روشهای الکتروشیمیایی در موارد فوقالذکر در حوزه حفاظت و مرمت اشیاء تاریخی پرداخته می شود. هدف از این مقاله رویکردی جدید به کاربرد شیوههای الکتروشیمیایی و مزیتها و معایب آن در مرمت و حفاظت آثار تاریخی است.
نرگس افضلیپور،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1396 )
چکیده
پارشمن معمولاً از پوست بز، گوسفند و یا آهو بهدست میآید و یکی از مواد خیلی رایج برای گنجینههای دستنویس و انواع وسایل مختلف هنری است. از کلاژن، مقداری کراتین، الاستین و مقدار بسیار کمی آلبومین و گلبولین تشکیل شده است. در کل میتوان گفت مقوله چرم، یک ماده مجزا نیست بلکه گروهی از مواد بههم مرتبط با بسیاری خصوصیات مشترک است. در محصولاتِ تهیه شده از پوست؛ مثل پوستخام (دباغی نشده)، پارشمن (کاغذپوستی) و خز پوست، چرم و غیره، بسیاری از این خصوصیات را به اشتراک دارند.
با توجه به حساس بودن این اشیاء، در ابتدای عملیات حفاظت و مرمت پارشمن لازم است تا آزمایش تحمل و میزان حلالیت برای کاغذپوست، چسبهای بهکار رفته در صحافی و مرمتهای قدیمی، مرکب و رنگدانهها نسبت به حلالهایی که برای پاکسازی، لکهگیری، برداشتن مرمتها و الحاقات قدیمی بهکار میروند، انجام شود. زیرا کلیه موادی که بهکار میروند، ممکن است هر کدام تأثیر خاصی روی ساختار آن داشته باشند.
در تحقیق پیشرو، مطالعات ساختاری پوست و نحوه فناوری پارشمن مورد بررسی قرار گرفته است. آسیبها و عوامل آسیبرسان مطالعه و نرمکنندهها، چسبها و استحکامبخشهای مورد استفاده، با توجه به منابع موجود بررسی شد. سعی بر این شده است؛ با توجه به آخرین روشهای موجود در این زمینه، روشهای مرمت و بازسازی پارشمن، گردآوری شود. امید به اینکه، شروع تحقیقاتی نظیر این مقاله، زمینهساز تحقیقات وسیعتر و کاملتری در این راستا شود.
امیرحسین مجتهدزاده،
دوره 1، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
علاقه ایرانیان به گوهرها و سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی، ریشهای چندهزارساله در فرهنگ و تاریخ این مرزوبوم دارد و همین امر باعث شده تا با توجه به منابع معدنی و فتوحات تاریخی، گنجینه عظیمی از زیورآلات و گوهرهای بیمانند بهعنوان سرمایه ملی و فرهنگی در اختیار کشور قرار گیرد. اما امروزه با توجه به یافتههای جدید و پیشرفتهای صورتگرفته در حوزه گوهرها و کانیهای قیمتی و نیمهقیمتی، شرایط لازم برای نگهداری، حفاظت و نمایش این سرمایه کمنظیر و ارزشمند دستخوش تحولات و پیشرفتهای جدیدی شده است که لزوم پیادهسازی و توجه به این الزامات در کشور از ضروریات این شاخه بهشمار میرود و صیانت از اصالت و ماهیت این نمونهها را به جهت ارزش مثالزدنی آنها واجب مینماید. در این پژوهش کاربردی تلاش شده تا در حوزه گوهرها، با شناخت تحولات و معرفی مبانی جدید مورد استفاده در سطح بینالملل، به تشریح شرایط و استانداردهای نوین جهانی موجود در این شاخه پرداخته شود و آنها مورد بررسی قرار گیرند. گوهرها میتوانند منشأ آلی یا معدنی داشته باشند و بهصورت خام، تراشخورده، و همچنین بهصورت نمونههایی با پیشینه تاریخی یا اقلام معاصر در معرض نمایش قرار گیرند. به این گروه میتوان گوهرهای پیاده و گوهرهای سوارشده بر روی زیورآلات را نیز اضافه نمود. این امر دامنه متنوع آثار موجود را بهخوبی نشان میدهد. بنا بر دستهبندیهای عنوانشده، امروزه تلاش میشود تا شرایطی ایدهآل و متناسب با نوع نمونهها تعیین و پیادهسازی شود. نوع نور، نحوه نمایش، چگونگی مرمت گوهرها، و همچنین شرایط دما و رطوبت از جمله مواردی هستند که بر کیفیت و ماهیت نمونهها تأثیر مستقیم میگذارند و بقا و پایداری آنها را در طول زمان تضمین میکنند. فراهم کردن بستر مناسب و کنترل تمامی موارد فوق، دوام و پایداری گوهر و ارزش آن را تضمین خواهد کرد.
مهدی رازانی،
دوره 1، شماره 2 - ( 6-1397 )
چکیده
حفاظت از نقاشیهای دیواری بر روی اندودهای گچی که در کاوشهای باستانشناسی کشف میشوند، بهویژه آنهایی که با شیوههای آبرنگی، تمپرا یا رنگ روغنی اجرا شدهاند، مستلزم شناخت عمیق ویژگیهای گچ و تعامل آن با عوامل محیطی است. گچ، بهعنوان سولفات کلسیم دیهیدرات(CaSO₄·2H₂O)، مادهای با ساختار بلورین و متخلخل است که به دلیل حساسیت بالا به رطوبت، دما و عوامل بیولوژیکی، چالشهای منحصربهفردی در فرآیند مرمت ایجاد میکند. این ویژگیها، همراه با تنوع در لایههای رنگی و بستهای آلی یا روغنی، نیاز به رویکردهای حفاظتی چندجانبه دارد. در این یادداشت ضمن تلاش در مساله مند کردن موضوع به صورت کلی به برخی چالشها و راهکارهای عمومی اشاره شده است.
عاطفهسادات صدر، مهرناز آزادی بویاغچی، نیوشا مومنی،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1396 )
چکیده
آثار تاریخی و فرهنگی ساخته شده از کاغذ از مهمترین آثار مربوط به هر فرهنگ و تمدنی به شمار میروند و از نظر تاریخی، هنری، علمی، اقتصادی، فنی و مذهبی واجد ارزش هستند. همه مواد کاغذی بهمرورزمان تغییر مییابند بهطوریکه نمیتوان این فرایند را کاملاً متوقف نمود اما میتوان سرعت روند تغییرات را با عملیات حفاظت و مرمت کنترل کرد. سند خطی مورد مطالعه در این پژوهش یک برگ سند خطی متعلق به سال 1287 هجری قمری، و دوره قاجار است. هدف از این پژوهش، بررسی مواد بکار رفته، آسیبشناسی و درنهایت ارائه طرح مرمتی برای این سند خطی است. ر راستای این اهداف پس از بررسی منابع کتابخانهای شناخت الیاف، آهار و مواد بکار رفته در سند با استفاده از مطالعات آزمایشگاهی، نوع مرکب مورد استفاده و سایر آزمایشات برای این سند صورت گرفت. آزمایشات نشان میدهد که الیاف سند چوبی است ونمونه دارای مقدار کمی لیگنین است و در آزمون آهار حضور نشاسته و مواد قندی تایید شد.، میزان اسیدیته کاغذ 45/5 است و مرکب مورد استفاده در سند، از نوع فلزی- مازویی بوده و به آب حساس است. در نهایت با توجه به مطالعات آزمایشگاهی و آسیبشناسی سندراهکارهای مرمتی ارائه شد. اثر پس از اتمام مراحل مرمت سند به مجموعه شخصی تحویل داده شد.
میترا اعتضادی، ، ،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1396 )
چکیده
چرا باید صلاحیت اصالتسنجی آثار در رشتۀ اشیاء عتیقه و احجار کریمه و کتب خطی» در کانون کارشناسان رسمی دادگستری ایجاد گردد و فارغ از زمان تنها به کارشناسان دانش آموختۀ کارشناسی مرمت اشیاء تاریخی، هنری و فرهنگی سپرده شود!
سیده الهه علوی دهکردی، مهرناز آزادی بویاغچی،
دوره 2، شماره 3 - ( 11-1398 )
چکیده
با توجه به اهمیت آثار گذشتگان نحوه برخورد و ارائه راهکار برای دستیابی به تطویل عمر این آثار بسیار حائز اهمیت است. برای انجام برخوردی صحیح و متناسب با شرایط اثر علاوه بر احاطه کامل بر وضعیت اثر آسیبدیده، شناخت کامل روشهای اجرایی مرمت و حفاظت نیز موردنیاز است، در این راستا باهدف معرفی روشهای اجرایی حفاظت و مرمت، نمونه پارچه ترمه موردمطالعه مربع- مستطیل شکل به ابعاد 75(کمینه)×79(بیشینه) سانتیمتر دارای زمینه سورمهای با نقش تکرارشونده بته و قاببندی تحت عنوان "روشهایی اجرایی حفاظت و مرمت بر روی یک اثر پارچهای ترمه منسوب به اواخر دوره قاجار یا اوایل دوره پهلوی" متعلق به مجموعه شخصی ( خانم ایران استکی)، موردبررسی و حفاظت و مرمت قرار گرفت. روش تحقیق به کار گرفتهشده در این تحقیق کتابخانهای و میدانی است. درنهایت با توجه به آسیبهای وارده به اثر از دو روش دوخت و چسب در جهت حفاظت و مرمت اثر استفاده شد.
مینا کاکوئی، مهشید کاکوئی،
دوره 2، شماره 3 - ( 11-1398 )
چکیده
در این مقاله به مطالعه نمونه موردی، یکپارچه زریبافی شده با حاشیههایی از ترمه میپردازیم که براثر استفاده نامناسب و شرایط نگهداری غیراصولی دچار آسیبهای از قبیل پارگی و فرسودگی الیاف بافتهشده بود. این قطعه پارچه که بهعنوان رومیزی کاربرد داشته، دارای ظرافتهایی ازنظر نوع بافت پارچه زمینه و حاشیههای ترمه و گلابتون دوزی آن است. به دلیل آسیبدیدگی پارچه ابریشمی زمینه و حاشیه، مرمت آن دارای روشهای مخصوص به خود است که در این مقاله پس از معرفی شیء، به مراحل درمانی شامل: شستشو، آسترگیری و شیوههای بازسازی دوختها پرداخته میشود.
الههسادات طالبیمقدم،
دوره 2، شماره 4 - ( 11-1398 )
چکیده
دوره پوش قلابدوزی معرق (کد 031)، از جمله آثار نفیسی است که مربوط به دوره قاجار است و در مجموعه آستان قدس رضوی نگهداری میشود. به دلیل استفاده از این اثر نفیس هنری در مجموعه آستان قدس، با گذشت زمان و عوامل گوناگون، آسیبهای متفاوتی به آن وارد شده است. به منظور حفظ این اثر ارزشمند حوزه منسوجات، مرمت آن در کارگاه مرمت منسوجات آستان قدس رضوی انجام شد. این مقاله با نگاهی اجمالی به فنشناسی و آسیبشناسی دوره پوش قلابدوزی (کد 031)، سعی دارد تا باتکیه بر مطالعات میدانی، روشهای مرمتی بکار رفته بر روی آن را بررسی نماید.
یاسر حمزوی، حسین احمدی،
دوره 3، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
در ایران هنوز دیوارنگاره بومپارچه بهعنوان گروهی از هنر نقاشی که بهصورت جداگانه مورد مطالعات گسترده و دقیق قرار گیرد شناخته نشده است. به این دلیل، مداخلات حفاظتی که بر روی اینگونه آثار در گذشته انجام شده، مورد بررسی قرار نگرفته و اطلاعات کمی در این مورد در دسترس است. در این راستا ابتدا مطالعاتی برای شناخت تعدادی از دیوارنگارههای بومپارچه در خارج از ایران انجام شده و در ادامه بررسیهایی در حوزه مداخلات مرمتی اینگونه آثار در خارج از ایران صورت گرفته است. پس از دریافت اطلاعات درباره حفاظت از دیوارنگارههای بومپارچه خارج از ایران، روشهای حفاظت از دیوارنگارههای بومپارچه در ایران مطالعه و بررسی شده است که در پایان، مقایسه، تحلیل و نتایج این پژوهش ارائه شده است. هدف مقاله پیش رو دستیابی به چگونگی یا روشهای مداخلات مرمتی دیوارنگارههای بومپارچه است. دادههای پژوهش حاضر در یک بررسی کتابخانهای و مطالعه میدانی گردآوری شده است و این پژوهش با روشی تحلیلی-تطبیقی سامان یافته است. تحقیق حاضر از نظر هدف یک پژوهش توسعهای و از نظر روش، یک تحقیق کیفی است. باید به این نکته توجه داشت که آفرینش این شیوه نمایش نقاشی روی کرباس در کشورهای خارجی که مورد بررسی قرار گرفته بهصورت کاملاً سامانمند و طی یک پروسه طولانیمدت و روشمند نسبت به آثار مشابه در ایران بوده است، اما تنوع فنی در دیوارنگارههای بومپارچه ایران نسبت به آثار خارجی بیشتر است و این میتواند یکی از دلایل تنوع بیشتر مداخلات مرمتی در ایران باشد. تنوع بالا در شیوه اجرا و موضوع سبب مشکلاتی در حوزه تصمیمگیریهای حفاظتی و میزان و نوع مداخلات مرمتی دیوارنگارههای بومپارچه شده است؛ زیرا برخی آثار بررسی شده در این تحقیق به اشتباه بهعنوان نقاشی روی کرباس شناخته میشود که در حوزه مداخله ناصحیح حفاظتی این مسئله باید حل شود.
احسان هراتی، محمود بختیاری شهری،
دوره 3، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
روشهای بازتابی (Reflection) و فلورسانس ( Fluorescence) در مبحث تاریخ هنر و فرایند شناخت مواد و بررسی وضعیت و مرمت آثار تاریخی و هنری اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران و مرمتگران قرار میدهد. تصاویر حاصل از نور مریی (Visible Light) بهترین روش برای ثبت اثر و بررسی آن در غیاب اثر است. دوربینهای دیجیتال مدرن این پدیده را تسریع و همگانی کردهاند. تصاویر اشعه ماوراءبنفش (Ultra-Violet (Uv)) برای آنالیز سطح نقاشی و بررسی وضعیت کنونی اثر و تشخیص رنگدانهها به کار میرود. این روش جزو روشهای بازتابی و فلورسانس شمرده میشود. از این جهت که مقداری از آن از سطح نمونه بازتاب و در طول موج مریی از سطح ساطع میشود. مقداری نیز بهکمک سطح جذب میشود. این پژوهش به بررسی کیفی آسیبهای یک تابلو نقاشی رنگروغن و دو نسخه خطی به روش فلورسانس اشعه ماوراءبنفش و روش بازتابی نور مریی پرداخته است. مشخصات ظاهری اثر بهوسیله تصویر نور مریی و تصویر فلورسانس بررسی و ثبت شد. تصویر فلورسانس محلهایی که رنگ خود را از دست دادهاند، وصلهکاری شدهاند یا بخشهایی را که مرمتی هستند تشخیص دادهاند؛ بنابراین تصویر فلورسانس، در غیاب تاریخچه اثر تصویر روشنی از وضعیت مرمتهای پیشین و آسیبهایی که در تابلوی نقاشی ایجاد شده است، میدهد. همچنین در بررسی یک نسخه تاریخی- فرهنگی تشخیص بخشهایی که مورد حمله بیولوژیکی قرار گرفتهاند میسر شد. بررسی نسخه خطی دیگر با اشعه فلورسانس ماوراءبنفش نشان داد که احتمالاً رنگ قرمز بهکاررفته در نسخه، رنگدانه اخراست.
پارسا پهلوان، حمید فدایی، استفانیا منزی، ماریا کیارا بینیوزی،
دوره 3، شماره 1 - ( 3-1399 )
چکیده
براساس نیازهای مرمتی در محوطه جهانی پاسارگاد، با در نظر گرفتن ملاحظات پایداری، سازگاری، بازگشتپذیری و اقتصادی سه گروه ملات طراحی شدند. برای این مهم، ملاتهای آهکی هوایی با آهک میکرونیزه و استاندارد بههمراه افزودنی ارگانیک بهمنظور هماهنگی با رطوبت نسبی پایین استان فارس انتخاب شدند. ملاتهای طراحیشده، در مقیاس آزمایشگاهی در بیش از صد نمونه ساخته شدند و براساس برنامه زمانبندی، توزیع شبکه تخلخل، نفوذپذیری در برابر بخار آب، پایایی و کربوناسیون سنجیده شدند. از آنجا که پارامترهای تأثیرگذار بر ملات در اقلیم طبیعی از محیط آزمایشگاهی بیشتر و پیچیدهتر است، تمام روند ساخت ملات و انجام آزمونها در اقلیم پاسارگاد تکرار شد تا تأثیر تفاوت اقلیم و آزمایشگاه بر کارایی ملاتهای مرمتی نیز مطالعه شده باشد. روش انجام این پژوهش تجربی و نظری است؛ بخش تجربی در آزمایشگاه و سایت به ساخت نمونه ها و انجام آزمون ها مترتب است. امکان سنجی تناسب این ملاتها با ابنیه تاریخی و مقایسه ویژگی های ملات ها در آزمون ها با مطالعات و پژوهش های موجود به روش نظری انجام شده است. مقایسه نتایج آزمونهای شبکه تخلخل و رفتار آب و بخار آب ملاتهای این پژوهش با ملاتهای استاندارد مرمتی دنیا، به ظرفیت بالای ملاتهای آهکی هوایی بومآورد در کارکرد مرمتی در اقلیم استان فارس اشاره دارد.
لیدا تقیزاده،
دوره 3، شماره 2 - ( 6-1399 )
چکیده
مرمت آثار تاریخی و حفظ فرهنگ هر کشور یک وظیفه ملی محسوب میشود و با توجه به اینکه مصالح بنایی معماری سنتی ایرانی شامل خشت و گل با استحکام پایین میباشند روشهایی از قبیل فیبرهای پلیمری تقویت شده و استفاده از کاه گلهای ضد آب و افزودن موادی طبیعی همچون زئولیت جهت بازسازی و مقاومسازی پیشنهاد میشوند؛ زئولیت به کار گرفته شده دارای سطح ویژه پایین بوده که با اصلاح پلاسمایی از مقدار ۳۳/۹۲ به ۴۵/۱۶ متر مربع بر گرم افزایش پیدا کرده و همچنین به شکل فیبرمانندی بدون تفاوتی در ساختار اصلی تغییر پیدا کرده است. با توجه با این تغییرات انتظار بر افزایش استحکام و جذب آب حداقلی ۱/۵ برابری ملاطهای زئولیت دار است.
نرگس افضلیپور، شهرزاد امینشیرازینژاد،
دوره 3، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
معدن چهرآباد زنجان از معدود معادن نمک باستانی دنیا و تنها معدن نمک شناسایی شده در ایران است که شواهدی از استخراج نمک در یک محدوده زمانی طولانی از حدود 500 ق.م تا عصر معاصر را داراست. بر اساس پژوهشهای میدانی انجام شده تاکنون در محدوده کاوش شده این معدن، فعالیتهای معدنکاری مربوط به دوره هخامنشی، ساسانی، دوره اسلامی میانی و متأخر اسلام به اثبات رسیده است. آنچه در این طرح انجام شده، حاصل یک سال تلاش گروهی متخصصین طی سالهای 1398 و 1399. ش و به منظور حفاظت، نگهداری و مرمت مجموعهای ارزشمند، مکشوفه از معدن چهرآباد زنجان است. کیسه چرمی، دستکش خز- چرمی، پوستین (قبا)، کفش چرمی از اشیاء شاخص این مجموعه، بودند. پیرو تصمیمات مدیران کاوش معدن تاریخی، برخی از اشیاء مکشوفه جهت آمادهسازی و ارائه در نمایشگاهی مشترک بین موزه ملی ایران و موزه معدنکاری بوخوم با عنوان «مرگ در معدن نمک، روایت باستانشناسانه از سرزمین پارس» انتخاب شدند. به منظور ارائه آثار مختلف در این نمایشگاه، ضروری بود تا مطالعه و حفاظت با هدف بررسی شرایط آثار، اقدامات حفاظتی ضروری و انجام عملیات آمادهسازی جهت نمایش ایمن آثار در نمایشگاه صورت گیرد. تعداد 33 شیء چرمی، 23 شیء چوبی، 7 عدد طناب بافته شده از الیاف گیاهی و 4 عدد از بقایای حیوانی موردمطالعه و حفاظت و مرمت قرار گرفت. روند کار شامل بررسی و مستندسازی، آزمایشهای شیمی تر، بررسی سطوح با میکروسکوپ دیجیتال، آزمایشهای بیولوژی، پاکسازی، نرم کردن، قطعهیابی، تثبیت و وصالی، بازسازی رنگی، استحکامبخشی، مرحله برداشتن برچسب و شمارهگذاری مجدد و بستهبندی بوده است. با توجه به ماهیت مجموعه انتخابی، هدف از کار روی آنها، هویتبخشی و کشف حالت نهایی و معرفی بهعنوان شیء موزهایی بوده است تا آثاری که پیشتر فقط ارزش مطالعاتی داشتند با تشخیص کاربری بهعنوان اشیاء موزهایی منحصر به فرد، حفاظت و به نمایش در آید. کم تعداد بودن آثار آلی در بین یافتههای کاوشهای باستانشناسی ایران، اهمیت حفظ و نگهداری صحیح و اصولی این اشیاء بینظیر را صد چندان میکند.
هانی زارعی، زهرا ظهرابی، زینب ظهرابی،
دوره 3، شماره 4 - ( 12-1399 )
چکیده
پل تاریخی دزفول، یکی از آثار برجسته دوره ساسانی در این شهر، با داشتن پایههای سنگی از ویژگیهای کالبدی منحصر به فردی برخوردار است. این تحقیق به بررسی شیوههای مرمت و بازسازی دهانههای پل تاریخی دزفول با تأکید بر حفظ اصالت کالبدی در طول زمان پرداخته است. روش پژوهش تاریخی– تفسیری است و روش جمعآوری اطلاعات کتابخانهای و میدانی است. نتایج پژوهش نشان میدهد که شیوههای مرمت و بازسازی در طول تاریخ، تنوع زیادی داشته است. مهمترین پرسش پژوهش عبارت است از اینکه: تنوع شیوههای مرمت پایههای پل تاریخی دزفول چیست و چگونه در طول زمان بر اصالت کالبدی و ارزش تاریخی پل تاریخی دزفول تأثیر گذاشته است؟ از جمله این شیوهها میتوان به استفاده از اندودهای سیمانی ساده، طرح آجری، اندودهای گچی و آهکی با طرح آجر و ترکیب مصالح سنگی و آجری اشاره کرد. همچنین، نوع سنگهای استفاده شده در بازسازی پل شامل تفاوتهایی در منظر، بافت، ابعاد و شیوه چیدمان بوده است. این تنوع در شیوههای بازسازی، منجر به ایجاد نمایی نامناسب در ساختار پل شده و اثرات منفی بر اصالت و ارزش تاریخی آن دارد. پژوهش نشان میدهد که عدم وجود یک شیوه واحد در مرمت و بازسازی این اثر تاریخی، میتواند از اهمیت و اصالت آن بهعنوان یک نماد شاخص از دوره ساسانی بکاهد و نیاز به توجه بیشتر به هماهنگی در شیوههای مرمتی و حفظ ویژگیهای اصیل این بنا دارد.