تخت آلودگی بیولوژیکی آثار کاغذی یکی از مهمترین آسیبهایی است که علاوه بر اینکه باعث آسیب به کاغذ میشود میتواند باعث مشکلاتی برای حفاظتگران و مرمتگرانی شود که در تماس نزدیک با این آثار هستند؛ بنابراین شناسایی نوع آلودگی در این آثار از مهمترین اقداماتی است که در امر حفاظت و مرمت باید بدان توجه کرد. از این رو در این مقاله به شناسایی نوع آلودگی بیولوژیکی در مجموعه آثار به دست آمده از امامزاده محمد تفرش پرداخته شده است. دربهای اولیه نشان از وجود شواهد آلودگی بیولوژیک از حمله لکههای حاصل از فعالیت عوامل بیولوژیکی بود این لکهها در نتیجه فرسودگی زیستی در این آثار به وجود میآیند که باعث کاهش کیفیت ساختاری و هنری آنها میشود جهت بررسی آلودگیهای بیولوژیکی بر روی آثار کاغذی نمونهبرداری از بخشهای مشکوک به آلودگی انجام و بر روی محیطهای کشت سایرودکستروز آگار جهت بررسی آلودگی قارچی) و نوترینت آگار جهت بررسی آلودگی باکتریایی کشت شد. پس از انکوباسیون کلونیهای رشد کرده مورد بررسی و شناسایی قرار گرفتند نتایج حاصل از شناسایی کلونیهای قارچی و باکتریایی جداسازی شده در این مطالعه حاکی از آلودگی آثار مورد بررسی با انواع قارچها از جمله پنی سیلیوم اسپرژیلوس کلادوسپوریوم، مخمرها و همچنین باکتریهای متعلق به خانواده اکینومیستها و باسیلوسها بود.
آثار با ارزش تاریخی فرهنگی همواره در معرض هجوم عوامل بیولوژیکی و تخریب ناشی از آن قرار دارند به ویژه وقتی که شرایط فیزیکی و شیمیایی اثر و محیط اطراف آن با خصوصیات یک ارگانیسم یا یک میکروارگانیسم سازگار باشد. بنابراین جلوگیری از وقوع چنین شرایطی و پیشگیری از هجوم عوامل بیولوژیکی باید از جمله اهداف اصلی و اولیه هر مرکزی باشد. طی سالها روشهای مختلفی مانند استفاده از مواد ضد عفونی کننده برای کنترل عوامل بیولوژیکی در مجموعه های مختلف تاریخی و فرهنگی به کار گرفته شده است. با گذشت زمان و با افزایش آگاهی از تأثیرات مخرب ناشی از استفاده این مواد روی آثار مورد درمان محیط زیست و کاربران امروزه استفاده از روشهای جایگزین غیرسمی بیشتر توصیه میشود. تجربه نشان داده است روشی که کمترین آسیب را به مجموعه ها و کارکنان وارد میکند روش پیشگیرانه و کنترل منظم است که از طریق نظارت و اداره محیط امکان پذیر است. مدیریت تلفیقی آفات با هدف نهایی دور کردن عوامل بیولوژیکی مخرب از یک مکان از جمله روشهای پیشگیری دراز مدت و غیرسمی کنترل عوامل بیولوژیکی است که امروزه در بسیاری از موزهها بایگانیها و کتابخانهها به کار گرفته میشود. در این مقاله ضمن مروری کوتاه بر فرسودگی زیستی و راهبردهای پیشگیرانه و کنترل آن پایش میکروبیولوژیک هوای داخل چهار مخزن در مجموعه میراث جهانی کاخ موزه گلستان شامل مخازن پوشاک مردم شناسی کتابخانه نسخ خطی مخزن فرش و تابلوهای نقاشی انجام گرفت. برای این منظور نمونه برداری از هوا به روش رسوبی انجام گرفت
و کلونیهای میکروبی جداسازی شده بر روی محیطهای کشت بررسی و شناسایی شدند. نتایج حاصل از پایش میکروبیولوژیک هوای داخل مخازن در این مطالعه نشان داد به جز مخزن فرش بقیه مخازن شامل مخزن پوشاک مردمشناسی مخزن نسخ خطی و مخزن تابلوهای نقاشی از نظر تعداد میکروارگانیسمهای موجود در هوا در سطح قابل قبول میباشند.