22 نتیجه برای نوع مطالعه: مقاله پژوهشی
اقبال پاهکیده، ادریس باباخانزاده، مصطفی شاهینی فر،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
امروزه با آغاز قرن بیست و یکم صنعت گردشگری بهعنوان یکی از پردرآمدترین صنایع در جهان تبدیل شده؛ به گونه ای که فرصتهای شغلی بسیار زیادی را فراهم آورده است. رشد و توسعه این صنعت در دهه های اخیر به حدی بوده که بسیاری از صاحب نظران آنرا صنعت مسلط سالهای آتی معرفی کردهاند. شهر باستانی کرمانشاه در غرب ایران با داشتن جاذبه های بی نظیر تاریخی، طبیعی، فرهنگی و غیره هر ساله میزبان تعداد زیادی گردشگر از اقصی نقاط کشور است. پژوهش حاضر به بررسی و شناخت پتانسیلهای گردشگری شهری کرمانشاه با استفاده از مدل SWOT پرداخته است. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و نحوه جمعآوری داده ها اسنادی و میدانی بوده است. جامعه آماری پژوهش نیز شامل کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و فعالین مرتبط با کسب و کار گردشگری در شهر کرمانشاه هستند. نتایج حاصل بیانگر آن است که شهر در کنار نقاط قوت و فرصتهای مهمی چون داشتن آثار تاریخی، استعداد پذیرش سرمایه گذاری و موقعیت جغرافیایی مناسب با ضعفها و تهدیدهای اساسی همچون ضعف شدید تبلیغاتی، کمبود زیرساختها و تسهیلات گردشگری به همراه عدم شناسایی بازارهای هدف روبه رو میباشد. در پایان نیز با در نظر گرفتن عوامل تأثیرگذار در توسعه گردشگری شهر راهبردهایی همسو با توسعه پایدار گردشگری ارائه گردیده است.
مصطفی شاهینی فر، مظفر فرجی، اقبال پاهکیده،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
این مقاله با تمرکز بر ارزیابی اثرات گردشگری روستایی بر کارآفرینی در روستاهای منتخب دهستان شیان در شهرستان اسلامآباد در صدد ارائه پاسخ به این پرسش است که چه ارتباطی میان زمینههای فردی و زیرساختی گردشگری با میزان کارآفرینی وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ، متعاقب مطالعه ادبیات موجود در حوزههای گردشگری و کارآفرینی پنج فرضیه با متغیرهای مستقل زمینههای فردی، زمینه های زیرساختی، میزان آشنایی با مهارتهای کارآفرینی، میزان آشنایی با مهارتهای تدوین طرح کسب و کار و میزان آشنایی با مهارتهای ایجاد کسب و کارهای کوچک که همگی مربوط به حوزه گردشگری میباشند، تدوین شد. این پژوهش با روش توصیفی از نوع پیمایشی انجام شد. جامعه آماری آن نیز کلیه سرپرستان خانوار روستاهای دهستان شیان اعم از مرد و زن در کلیه ردههای سنی و سطوح مختلف تحصیلی و حجم نمونه طبق فرمول کوکران 314 نفر تعیین گردید. نمونه یاد شده با روش نمونهگیری احتمالی ساده به جهت متجانس بودن جامعه انتخاب شدند. دادههای این پژوهش با پرسشنامه محقق ساخته متشکل از 28 گویه جمعآوری شد که پایایی بازآزمایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ 0.772 بود و روایی صوری آنها نیز اساتید جغرافیا و شهرسازی مورد تأیید قرار گرفت.برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش معادلات ساختاری استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، معناداری همه فرضیه هاجزفرضیه رابطه بین آشنایی با مهارتهای تدوین طرح کسب وکار و توسعه کارآفرینی که دارای کمترین ضریب(21/0) است؛ بیشتراز 23/0 می باشد. زمینه های فردی با مقدار31/0بیشترین تأثیر را بر کارآفرینی داشته و سپس آشنایی با مهارتهای کارآفرینی به مقدار27/0درجایگاه بعدی قرارگرفته است. بنابراین در مجموع میتوان بیانداشت که رابطه معناداری بین متغیرهای مستقل در حوزه گردشگری با میزان کارآفرینی وجود دارد
رحیم سرور، علی عشقی چهاربرج، سعیده علوی،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
توسعه و رونق گردشگری در هر منطقهای، منتجّ از برنامهریزی و خط مشی‌هایی است که برای آن منطقه تدوین میشود. شهر اردبیل بهرغم دارا بودن جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی و تاریخی بی‌شمار، به دلیل برنامه‌ریزی‌های غیراصولی، آنچنان که باید نتوانسته از مزایای این صنعت بهره‌مند گردد. لذا توجه به توسعه گردشگری در این شهر و لزوم شناخت توان‌های بالقوه و به فعلیت رساندن آنها منطبق با عملکردهای زندگی مدرن از اهمیت ویژهای برخوردار است که نیازمند برنامهریزی اصولی و تعیین راهبردهای مؤثر در زمینه توسعه گردشگری است. لذا پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل داخلی (قوت‌ها و ضعفها)، عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها)، و تدوین استراتژی‌های توسعه گردشگری شهر اردبیل انجام گرفته است. روش پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی با هدف کاربرد است و دادههای مورد استفاده اسنادی و میدانی میباشد. برای تجزیه و تحلیل دادهها و اولویت‌بندی راهبردهای مؤثر در توسعه گردشگری شهر اردبیل از تلفیق دو مدل SWOT وANP، استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که در بین مجموعه استراتژی‌های مورد تحلیل، استراتژی‌های SO1، ST4، WT4 وSO5 با کسب بالاترین امتیاز از اولویت بسیار بالایی برخوردارند. همچنین در بین استراتژی‌های چهارگانه SWOT استراتژی‌های تهاجمی(SO) به‌منزله بهترین استراتژی‌های برای توسعه گردشگری شهر اردبیل تعیین شده است. نتایج پژوهش همچنین حاکی است که با توجه به پتانسیلهای بالای طبیعی و فرصتهای زیاد سرمایه‌گذاری، به‌کارگیری استراتژی تهاجمی(SO) جهت توسعه گردشگری شهر اردبیل الزامی است.
عبدالرضا کن الدین افتخاری، یاسر رمضان نژاد،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
گردشگری به عنوان یکی از مهمترین فعالیتهای انسان معاصر،همراه با ایجاد تغییراتی شگرف در سیمای زمین، اوضاع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سبک زندگی انسانها را دگرگون میسازد. زیرساختها و خدمات گردشگری از جمله عوامل موثر در توسعه یافتگی مقاصد گردشگری ساحلی و همچنین افزایش تعداد گردشگران هستند. مناطقی از سواحل از لحاظ گردشگری موفق هستند که دارای پتانسیل برای توسعه زیرساختها و خدمات با کیفیت، قیمتهای عادلانه و دسترسی قابل اعتماد به این امکانات باشند. پژوهش حاضر با سطح بندی مقاصد گردشگری ساحلی روستایی استان گیلان بر اساس زیرساختها و خدمات موجود در صدد است تا از این طریق مقاصد کمتر توسعه یافته را مشخص نماید تا بتوان با تدارک خدمات و زیرساختهای مورد نیاز، برای جذب گردشگر و ایجاد اشتغال و درآمد برای جوامع محلی اقدام نمود. مقاصد گردشگری ساحلی روستایی،10 طرح سالمسازی دریا میباشند که در 7 شهرستان استان گیلان واقع شدهاند. روش پژوهش کمّی است و از مدل شاخص مرکزیت برای سطحبندی استفاده گردیده است. بر اساس نتایج، سطحبندی مقاصد به شرح زیر میباشد:
1ـ سطح اول: داروگر محله، نیلوفر سحرخیز، آلالان؛
2ـ سطح دوم: تازه آباد، انبارسر، طالب آباد، امینآباد، جفرود، حاجیبکنده؛
3ـ سطح سوم: گیسوم
با توجه به نتایج پژوهش، بیشتر مقاصد گردشگری ساحلی از حداقل امکانات و خدمات مورد نیاز گردشگران برخوردارند ولی باید توسعه این مقاصدو سرمایه گذاری در آنها بیشتر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر صورت گیرد تا جوابگوی نیازهای گردشگران باشند و زمینه برای کسب یک تجربه لذتبخش برای آنان فراهم آید.
بهار بیشمی، ژاله نسل عزیز،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
راهنمایان تور به عنوان یکی از ارکان تاثیر گذار در زنجیره تامین گردشگری و پیش قراول ورود گردشگران به کشور تاثیر به سزایی در جذب و بازاریابی گردشگران در جریان سفر ایفا میکنند و نظارت بر عملکرد صحیح این رکن اساسی فرایند سفر از وظایف حاکمیتی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری می باشد که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. هدف این پژوهش آسیبشناسی سیستم نظارتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بر کیفیت خدمات ارائه شده از سوی بخش غیر دولتی(مطالعه موردی – راهنمایان تور) میباشد. این تحقیق به منظور بررسی مشکلات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بعد نظارتی و همچنین مسائل و مشکلات راهنمایان تور و نیز آسیبشناسی آموزش راهنمایان تور انجام شده است. ابزار جمعآوری اطلاعات شامل کتابخانهای، اسنادی و میدانی با شیوه تحلیلی، توصیفی– پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده بوده است. روایی تحقیق از طریق متخصصان و پایایی تحقیق با استفاده از آلفای کرونباخ تایید گردیده. ابزار مورد استفاده جهت پردازش اطلاعات، استفاده از مدل AHP (مقایسه زوجی) و مصاحبه میباشد. جامعه آماری، این تحقیق کارمندان مجرب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و راهنمایان تور خبره می باشند . نمونه آماری این تحقیق، بهصورت نمونهگیری افراد شناخته شده و در نهایت با استفاده از تجزیه و تحلیل نظر کارشناسان(مقدار ضریب نا سازگاری0.098) پاسخ دهنده پرسشنامهها و افرادی که در مصاحبه شرکت کردهاند مهمترین بحث نظارت بر راهنمایان را، نظارت بیشتر بخش دولتی بر اثر بخشی بازرسیها و ارائه شیوه های تشویقی سازمان جهت کارشناسان مرتبط بیشترین وزن(0.188 ) تشخیص و انتخاب کردهاند. در این زمینه راهکارهای متعددی با توجه به موضوع ارائه گردید.
حسن الماسی، لیلا سادات حسینی،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
سرمایه اجتماعی از مفاهیم نوینی است که امروزه در بررسی های اقتصادی و اجتماعی جوامع مدرن مطرح گردیده است. سرمایه اجتماعی را مجموعه ای از هنجارهای موجود در سیستم اجتماعی که از یک طرف موجب ارتقای تبادلات و سطح همکاری اعضای آن جامعه و از طرف دیگر موجب پایین آمدن سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می گردد تعریف کرده اند . کوهن و پروساک اعتقاد دارند که سرمایه اجتماعی می تواند به توسعه اقتصادی کمک نماید. برخی از مزایای مورد اشاره این افراد به شرح ذیل می باشد: اشترک گذاشتن بهتر دانش ، ایجاد روابط مبتنی بر اعتماد ،ایجاد روح تعاون (درون سازمان ،بین سازمان و مشتریان و شرکا) کاهش نرخ جابه جایی ،کاهش هزینه های استخدام ،کمک به آموزش ،ابقای دانش سازمانی ،کاهش تغییرات نیروی کار ،افزایش فعالیت های مرتبط با ثبات سازمانی و درک مشترک(کوهن و پروساک ، ٢٠٠١ ).اهمیت سرمایه اجتماعی سازمانی در این است که سبب اجتماع افرادی می شود (گروه ها ،تیم ها ،سازمان هاو...)که با همدیگر به طور موفقیت آمیز کارها را به پایان می رسانند. سرمایه اجتماعی سازمانی احساس انسجام را از طریق اعتماد و همکاری ایجاد می نماید(رحمانی ،محود؛تهران
1387).
جامعه آماری این پژوهش را کارکنان معاونت گردشگری تشکیل می دهد. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با روش پیمایشی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. این ابزار بر اساس پرسشنامه ناهاپیت و گوشال( Nahapiet and Gosha) (1998)طراحی شده است که سرمایه اجتماعی را به سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری تقسیم می کند.و پرسشنامه دوم رضایت شغلی بوده است.. یافته های پژوهش حاکی از آن است وضعیت سرمایه اجتماعی در معاونت گردشگری در سطح متوسط قرار دارد و از میان همه مولفه های آن مولفه علائم و ابزارهای مشترک کمترین میانگین (بعد ارتباطی )و مولفه آگاهی از توانمندی ها(بعد شناختی ) بیشترین میانگین را دارد. همچنین آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد بین میزان سرمایه اجتماعی و سه بعد شناختی، رابطه ای و ساختاری آن با میزان رضایت شغلی همبستگی مثبت وجود دارد و در میان ابعاد سرمایه اجتماعی بعد ساختاری بیشترین ارتباط را با میزان رضایت شغلی دارد.
داریوش یاراحمدی، سیامک شرفی،
دوره 1، شماره 1 - ( 1-1398 )
چکیده
استان لرستان دارای قابلیتهای ژئوتوریستی فروانی میباشد که به واسطۀ همین قابلیتها، به عنوان پایتخت ژئوتوریسم کشور انتخاب شده است. وجود غارهای باستانی به عنوان اولین زیستگاههای بشر، آبشارها، دریاچه ها و ...، باعث شده تا مناطقی مانند کوهدشت و اشترانکوه به عنوان مناطق مناسب احداث ژئوپارک در استان لرستان معرفی شود. دره شیرز در غرب شهرستان کوهدشت از جمله مناطقی است که دارای عوارض ژئوتوریستی منحصر به فرد مانند دیگ جن، هودوی آهکی، طاق طبیعی و ... می باشد. هدف از این تحقیق، شناسایی و معرفی قابلیتهای ژئوتوریستی دره شیرز جهت معرفی به عنوان ژئوپارک می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی ـ تحلیلی و میدانی است و جهت رسیدن به اهداف مورد نظر از ابزارهای مختلفی مانند، GPS، پرسشنامه و مدل SWOT استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد دره شیرز علیرغم قابلیتهای ژئوتوریستی فراوان به دلیل وجود اشکال منحصر به فرد ژئومورفیک، نمیتواند به عنوان یک مکان مناسب جهت احداث ژئوپارک در نظر گرفته شود؛ زیرا عرض آن کم بوده و امکان احداث تاسیسات زیربنایی در ورودی و یا داخل آن وجود ندارد؛ امّا به دلیل وجود غار باستانی هومیان و نقوش صخرهای میرملاس، طبیعت بکر و اشکال خاص ژئومورفیک در محدودههای اطراف دره شیرز، این امکان وجود دارد که مطابق با معیارها و استانداردهای بینالمللی مکان مناسبی جهت احدث ژئوپارک در منطقه تعیین نمود.
دکتر علی قمی اویلی، دکتر اکبر نجفی، ابوطالب قاسمی، کوروش احمدی،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
شناخت توان طبیعی و انسانی هر ناحیه، امکانی فراهم میسازد تا برنامهریزی توسعه براساس وضع موجود و توان آن ناحیه صورت گیرد. مناطق نمونۀ گردشگری در کشور، یکی از محورهای مهم و اساسی در حوزۀ سیاست‌گذاری و توسعۀ گردشگری است تا با جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، زمینههای توسعه‌یافتگی پایدار منطقهای فراهم آید. هدف از انجام این پژوهش، انتخاب یک منطقۀ نمونۀ گردشگری بین سه منطقۀ خرانق، سریزد و نارین‌قلعه با اولویت هرکدام از این مناطق در استان یزد است. روش بررسی در این تحقیق از نوع اسنادی و میدانی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه با روش نمونهگیری تصادفی ساده است. در این تحقیق برای انتخاب و اولویت‌بندی منطقۀ نمونۀ گردشگری از روش ANP) Analytic Network Process) استفاده شد که یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره است. نتایج تحلیل ANP نشان داد منطقۀ سریزد مهریز با در نظر گرفتن معیارهای شرایط محیطی، پتانسیلهای گردشگری، توانمندی‌های بالقوۀ اقتصادی و نقش و تأثیر مدیریت، وزن بالاتری نسبت به دو منطقۀ دیگر دارد و با شرایط مناسب‌تر نسبت به دو منطقۀ دیگر، اولویت اول سرمایه‌گذاری در استان یزد است. نارین‌قلعه نیز با اختلاف کمی در ردۀ دوم قرار دارد. همچنین با توجه به شیوه به‌کاررفته در اولویت‌بندی و نتایج به‌دست‌آمده، مشخص شد این شیوه، الگوی مناسبی برای برنامهریزی در مناطق نمونۀ استان‌های دیگر نیز هست.
محمد رضا رضوانی، ذبیح الله ترابی، امیر رضا خاوریان گرمسیر، سید محمد زارع اشکذری،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
امروزه صنعت گردشگری بهعنوان عاملی مهم و تأثیرگذار در اقتصاد جهانی پذیرفته‌شده و کشورهای مختلف دنیا برای رسیدن به توسعۀ پایدار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره از این صنعت بهره می‌گیرند. در این صنعت، جاذبه‌ها و جلوه‌های طبیعی ارزش دوچندانی دارد و یکی از مهمترین اشکال آن «اکوتوریسم» یا گردشگری طبیعی است. نه‌تنها سازمان‌های دولتی، بلکه سازمان خصوصی نیز فقط برداشتی سطحی از فعالیتهای اکوتوریستی دارند و هنوز آثار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از توسعۀ اکوتوریسم در ایران به‌علت در آغاز راه بودن شناسایی نشده است. این پژوهش با هدف شناسایی و معرفی جاذبه‌های اکوتوریستی، به تصویر روشنی از وضعیت اکوتوریستی استان یزد ارائه میدهد، تأثیر این توانمندی‌های طبیعی را بر توسعۀ گردشگری بررسی می‌کند و در انتها راهکارهایی اجرایی برای توسعۀ اکوتوریسم در استان یزد طرح می‌کند. پژوهش انجام‌شده توصیفی ـ تحلیلی و روش جمعآوری دادهها و تحلیل اطلاعات لازم بهصورت اسنادی، پیمایشی و میدانی فراهم شده است. برای تدوین استراتژی توسعه و تشریح نقاط قوت، فرصت‌ها، آرمان‌ها و نتایج قابل‌اندازه‌گیری از تکنیک تحلیلی SOAR استفاده شده است. براساس نتایج به‌دست‌آمده، با توجه به نقاط قوت شناسایی‌شده از قبیل وجود زمینههای مشارکت مردم در بخش فعالیتهای گردشگری و قرارگیری استان یزد در ایران مرکزی و غیره، فرصت‌هایی از قبیل افزایش اشتغال و توسعۀ استان فراهم شده است که درنهایت با توجه به این نقاط قوت و فرصت، آرمان‌هایی از قبیل دست‌یافتن به محیط‌زیست پایدار، رسیدن به بالاترین سطح رفاه و آسایش در استان، رسیدن به اشتغال کامل و غیره در نظر گرفته شده است و انتظار می‌رود به نتایجی از قبیل افزایش دوبرابری بودجه، ایجاد کمپ و هتل تفریحی در منطقۀ شیرکوه و احداث باغ ـ رستوران‌های سنتی در مناطق ییلاقی مثل ده بالا و سانیج منجر شود.
دکتر ابوطالب قاسمی وسمه‌جانی، بهرام کریمی، علی قمی اویلی،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
تأثیرگذاری گردشگری بر ساختارها و فضاهای شهری سبب شده است گردشگری از دید مدیریت شهری حائز اهمیتی خاص باشد و به مدیران شهری القا کند که ارتقای کیفی این فضاها و ایجاد تأسیسات مناسب برای گردشگران مانند مراکز اقامتی، اماکن تفریحی و نیز فراهم ساختن تجهیزات و مبلمان شهری نوین، باعث جلب رضایت بازدیدکنندگان به فضاهای عمومی شهری و درنهایت جذب گردشگر میشود. فضاهای همگانی شهری و کیفیت این‌گونه فضاها یکی از شاخصهای مهم توسعۀ پایدار گردشگری شهری است که توسعۀ آن نیازمند توجه بیشتر است، به‌ویژه آنکه اثرگذاری خاصی بر اقتصاد شهری دارد و بهبود وضعیت اقتصادی شهروندان را هدف قرار میدهد. منطقۀ 4 تهران، که محدودۀ مطالعۀ این پژوهش است، با گسترۀ دید دامنه‌های رشته‌کوه البرز و مناطق سرسبزی همچون دره‌های سد لار و لتیان و دره‌های سرسبز فشم، اوشان و میگون و مناطق ورزشی ـ تفریحی دربندسر، شمشک و آبعلی در شرق کلان‌شهر تهران واقع شده است. این منطقه یکی از پرجمعیت‌ترین، وسیع‌ترین، مهاجرپذیرترین و پرساخت‌وسازترین مناطق است که با داشتن پارک جنگلی لویزان بزرگ‌ترین حریم را دارد و از دیگر مناطق تهران متمایز میشود. توسعۀ اقتصادی پایدار گردشگری شهری یکی از ابزارهای مناسب برای ارتقای کیفیت زندگی شهروندان و بهبود فضایی محیطی این منطقۀ کاربردی است که به تأسیسات گردشگری مناسب برای گذران اوقات فراغت و توسعۀ گردشگری نیاز دارد. این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی ـ تحلیلی است که برای جمعآوری داده از روش میدانی و کتابخانهای استفاده کرده است. دادهها با آزمون T تک‌نمونه‌ای، آزمون ANOVA و توکی و با استفاده از نرم‌افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان میدهد منطقۀ مدنظر مطالعه در زمینۀ گردشگری از پایداری اقتصادی نسبی برخوردار است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل واریانس یک‌طرفه (ANOVA) و آزمون توکی نشان میدهد قیمت، مهمترین مؤلفۀ اثرگذار بر توسعۀ اقتصادی پایدار گردشگری است.
سعدی یوسفی، محمد رئوف حیدری فر، ادریس خدامرادی، بهروز سلمان زاده،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
یکی از عوامل مؤثر بر زندگی، سلامتی و آسایش انسان، به‌ویژه عواملی که باید در بحث گردشگری مدنظر قرار گیرد، شرایط اقلیمی است. اقلیم و گردشگری وابستگی زیادی به یکدیگر دارند؛ به‌گونه‌ای که داشتن شرایط مطلوب اقلیمی، جزو مزیت‌ها و توان‌های بالقوه گردشگری به شمار می‌رود و اغلب مسافران در انتخاب مکان و زمان سفر به شرایط آبوهوایی توجه میکنند. بیان شرایط اقلیم آسایشی معمولا با شاخص‌هایی بیان میشود که در آن مجموعه‌ای از عناصر هواشناختی، انسانی و محیطی دخالت داده میشود. این شاخص‌ها دادههای اقلیمی را به شکلی ارائه میکنند که نشان‌دهندۀ واکنش افراد به شرایط آبوهوایی است و در طبقه‌بندی عددی، درجاتی را، از بسیار مناسب تا بسیار نامناسب، در بر می‌گیرند. این شاخص‌ها، تفسیر تأثیرات پیچیدۀ عناصر جوی را از آسایش انسان ساده‌تر میکنند و امکان مقایسۀ مکان‌های مختلف را از دیدگاه اقلیم آسایشی فراهم می‌آورند. در این مقاله با بهره‌گیری از آمارهای ایستگاه‌های سینوپتیک استان آذربایجان غربی، شرایط آسایش انسانی براساس مدل‌ها و شاخصهای زیست‌اقلیمی (فشار عصبی، دمای مؤثر، بیکر شاخص آسایش استیدمن- تام (THI)) تجزیهوتحلیل شده و نتایجی بدین شرح به دست آمده است: ماه‌های اردیبهشت، خرداد، مرداد و شهریور آسایش اقلیمی کاملا مطلوب دارند و وضعیت آسایش اقلیمی ماه‌های تیر و مهر، برای برنامهریزی و بهره‌برداری توریستی در استان نسبتا مطلوب است. درمجموع مناسب‌ترین زمان برای سفر به استان، فصل‌های بهار و تابستان و نیز نامناسب‌ترین زمان، ماه‌های آذر، دی و بهمن است. بدیهی است توجه لازم به این موضوع بر کارآمدی و موقعیت برنامه‌های توریسم در این استان مؤثر خواهد بود.
دکتر بهار بیشمی، شیما اکبری،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
بوم گردشگری، سفری مسئولانه به مناطق دارای جاذبه‌های طبیعی است که در آن محیط‌زیست حفظ، و بر رفاه مردم محلی تأکید میشود. درآمد کشورهایی که اقتصاد آنها تک‌محصولی است، تحت‌تأثیر کمترین نوسانات قیمتی قرار می‌گیرد. لذا متنوع‌کردن منابع درآمدی کشور و تکیه بر صادرات غیرنفتی از راهکارهای برون‌رفت از این معضل است. یکی از راهکارهای برنامهریزی به‌منظور استفادۀ مطلوب از جاذبه‌های متنوع، توسعۀ گردشگری در کشور است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی است. جامعۀ آماری پژوهش، تمامی خانوارهای مناطق روستایی شهرستان دماوند (25655 خانوار) بوده‌اند که از میان آنها 383 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته‌ای است که با استفاده از مطالعات پیشین و نیز چهارچوب نظری تحقیق تنظیم شده و مشتمل بر شاخصهای اقتصادی بوده است. برای اطمینان از روایی، پرسشنامه در اختیار کارشناسان قرار داده شد و برای بررسی پایایی، نتایج ضریب آلفای کرونباخ برابر با 903/0 بوده است. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 19 انجام شده است. برای تجزیهوتحلیل فرضیه‌ها، آزمون‌های تی تک‌نمونه‌ای و فریدمن به کار رفته است. بررسی نتایج نشان داد اجرای تورهای طبیعت‌گردی در شهرستان دماوند، اثرات مثبتی برای جامعۀ محلی دارد.
دکتر ناصر رضایی، الناز غناء،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
خط‌مشی‌ها و سیاست‌های مدیریت گردشگری شهری، می‌بایست به‌گونه‌ای باشد که مانع برخورد منافع گردشگری و دیگر کارکردهای شهری شود تا پیامدهای منفی ناشی از پیچیدگی‌های جریان گردشگری کنترل شود و پیامدهای مثبت آن در ابعاد مختلف گسترش یابد. مدیریت گردشگری شهری تهران طی دهه‌های اخیر با چالش‌های مختلفی روبه‌رو بوده است. این در حالی است که این کلان‌شهر هم از موقعیت خاص (مرکزیت سیاسی ـ اداری و اقتصادی) برخوردار است و هم پیشینۀ تاریخی آن، توان بالای جذب گردشگران داخلی و خارجی را دارد. هدف پژوهش حاضر، ضمن معرفی اجمالی طرح‌های گردشگری شهری تهران، شناسایی راهکارهای توسعۀ گردشگری برای کلان‌شهر تهران است؛ چراکه توان‌های بالقوه، بستر مناسبی را فراهم کرده تا از گردشگری بهعنوان یکی از مزیت‌های برتر در توسعۀ شهر تهران بهره‌گیری شود. در این پژوهش با روش اسنادی و کتابخانهای تلاش شده است با بررسی ساختار مدیریت گردشگری شهری و طرح‌های اجراشده در این زمینه، عملکرد حال حاضر مدیریت گردشگری شهری تهران بررسی شود. نتایج حاصل از پژوهش، نشان‌دهندۀ به‌کارنگرفتن کامل توان‌های گردشگری تهران از سوی مدیریت گردشگری شهری است که سبب شده تهران علیرغم داشتن توان‌های بالقوۀ فراوان، جایگاه مطلوبی در گردشگری نداشته باشد.
کیومرث ملکی، دکتر اسماعیل علی‌اکبری، دکتر محمدرئوف حیدری‌فر، طلا روان‌بخش،
دوره 1، شماره 2 - ( 4-1398 )
چکیده
امروزه صنعت گردشگری یکی از منابع مهم تولید درآمد، اشتغال و ایجاد زیرساخت برای رسیدن به توسعۀ پایدار است. رویکرد زیربنایی که هم‌اکنون در برنامهریزی صنعت گردشگری و در دیگر انواع توسعه به کار می‌رود، رویکرد رسیدن به توسعۀ پایدار است. با یک بررسی اجمالی میتوان به جایگاه ضعیف مناطق مرزی در مقایسه با مناطق مرکزی کشور در فرایند توسعۀ ملی و منطقهای پی برد. هدف این پژوهش توسعۀ استان مرزی کرمانشاه، در راستای توسعۀ پایدار گردشگری است. این مقاله از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و جمعآوری دادههای آن از طریق بررسی‌های اسنادی و کتابخانهای و مطالعات میدانی انجام شده و به شناخت توان‌ها، قابلیتها، محدودیت‌ها و نارسایی‌های گردشگری پایدار در استان کرمانشاه می‌پردازد که در تجزیهوتحلیل دادههای آن از مدل SWOT و در ترسیم نقشه از GIS استفاده شده است. یافته‌ها نشان میدهد استان کرمانشاه بهرغم برخورداری از ظرفیت‌های بالای گردشگری و موقعیت استراتژیک در منطقه، با کمبود امکانات زیربنایی و رفاهی، ضعف تبلیغات و مسائل مدیریتی مواجه است.
دکتر انوشیروان شیروانی، علی قمی اویلی،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
جنگل یکی از مواهب با ارزشی است که طبیعت در اختیار انسان قرار داده است. جنگلهای هیرکانی ــ که به آن جنگلهای خزری و جنگلهای شمال نیز می‌گویند ــ یکی از قدیمی‌ترین جنگلهای جهان است که از میلیون‌ها سال پیش، یعنی از دوران سوم زمین‌شناسی و عصر یخبندان بر جای مانده است. در دوره‌های مختلف در ایران به دلیل نیاز به افزایش مراتع و باغات و در کنار آن بلایایی طبیعی، ویلاسازی، تغییر کابری ناهمگون، آفات، امراض و جنگل‌تراشی سبب شده تا سطح زیادی از جنگلهای هیرکانی کاهش پیدا کند و تخریب شود. پیشنهاد ثبت این جنگلهای ارزشمند در سال ۱۳۹۶ توسط وزرات میراث فرهنگی شروع و پس از دو سال کاری به دبیرخانه یونسکو ارسال شد. پس از ارزیابی میدانی در سال ۱۳۹۷ نهایتا در چهل‌و‌سومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو، در باکو، این جنگل‌ها بهعنوان بیست‌و‌چهارمین اثر ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. مدیریت صحیح و علمی مناطق ثبت‌شده جنگلهای هیرکانی نه تنها می‌تواند منشاء حفاظت این آثار باشد، بلکه می‌تواند به تولید اشتغال برای هزاران نفر منجر شود. از چالش‌های این پهنه طبیعی ارزشمند ثبت‌شده بهره‌برداری، چرای دام، تغییر کاربری اراضی جنگلهای جلگه‌ای و ارتفاعات پایین‌بند و بالابند است و از تهدیدات عوامل طبیعی نیز میتوان به آفات و امراض، آتش‌سوزی و فرسایش‌های طبیعی اشاره کرد.
دکتر محمد مُکاری،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
اعتقاد به قدرت شفادهی گیاهان از دیرباز میان مردم رواج داشته است. تأثیر گیاهان در زندگی انسان در شکل‌گیری ساختار اسطوره‌ها، باور‌ها و اعتقادات مؤثر بوده است. در فرهنگ اقوام ایرانی رویکردهای گوناگونی در مورد نحوه استفاده از گیاهان دارویی وجود دارد که در هریک، بر اساس تجارب اقوام ایرانی، میتوان الگوهای درمانی گوناگونی را مشاهده کرد. یکی از انواع یادشده در منطقه جنگلهای هیرکانی خراسان شمالی مشاهده میشود. جنگلهای هیرکانی خراسان شمالی، به دلیل این‌که در حد‌فاصل مناطق خشک، نیمه‌خشک و منطقه خزری واقع است، اهمیت بوم‌شناسی زیادی دارد. بدین لحاظ تنوع گیاهان، به‌خصوص گیاهان دارویی، در آن منطقه به چشم می‌خورد. این مقاله گیاهان دارویی شرقی‌ترین جنگلهای هیرکانی را در خراسان شمالی بررسی می‌کند.
فاطمه مزده، کریم سلیمانی، ساره حسینی،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
اکوتوریسم به عنوان گرایشی نوین در صنعت جهانگردی است که چشم‌اندازها و مناظر زیبای طبیعت از کانون‌ها و جاذبه‌های توریست‌پذیر این نوع جهانگردی است. ازاین‌‌رو، اهمیت دادن به نقش آن در حفاظت از محیط‌زیست به منظور دستیابی به توسعه پایدار امری ضروری است. طرح جنگل‌داری سری دو واز با مساحت ۲۰۹۴ هکتار و جزء حوضه آّبخیز ۴۹ کشور ایران، با داشتن توان‌ها و جاذبه‌های اکوتوریستی غنی، نقش مهمی در این زمینه دارد. هدف از انجام این پژوهش، اولویت‌بندی معیارهای تعیین پتانسیل طرح جنگل‌داری سری دو واز برای توسعه پایدار اکوتوریسم با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره Entropy و TOPSIS است. در این پژوهش به‌منظور تعیین معیارهای توسعه پایدار اکوتوریسم از روش تصمیم‌گیری گروهی دلفی و برای تعیین وزن و اولویت‌بندی معیارها به ترتیب از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره Entropy و TOPSIS استفاده کردیم. نتایج حاصل از وزن‌دهی معیارها با استفاده از تکنیک Entropy نشان داد معیار شیب با وزن ۱۶۸۶۶۸/۰، میدان دید با وزن ۰۹۲۶۰۷/۰، هیدرولوژی با وزن ۰۹۲۴۷۸/۰ و جاده با وزن ۰۹۲۴۳۷/۰ به ترتیب بیشترین وزن را در بین سایر معیارها به خود اختصاص داده‌اند. همچنین نتایج اولویت‌بندی معیارها با تکنیک TOPSIS نیز نشان داد که به ترتیب معیارهای زمین‌شناسی، شیب و ارتفاع از سطح دریا، اولویت بالاتری در قیاس با سایر معیارها دارند. بر اساس نتایج اولویت‌بندی معیارها، لایه‌های اطلاعاتی هریک از معیارها در محیط نرم‌افزار GIS تهیه، رویهمگذاری و خروجی آنها به صورت نقشه پتانسیل طرح محیط‌زیست سری دو واز جهت توسعه پایدار اکوتوریسم در چهار طبقه بسیار نامناسب، نامناسب، مناسب و بسیار مناسب تهیه شد. نتایج حاصل از این ارزیابی نشان داد ۴۰ درصد از این سری در طبقه مناسب (۶/۸۳۷ هکتار)، ۳۰ درصد در طبقه بسیار مناسب (۲/۶۲۸ هکتار)، ۲۰ درصد در طبقه بسیار نامناسب (۸/۴۱۸ هکتار) و ۱۰ درصد در طبقه نامناسب (۴/۲۰۹ هکتار) قرار دارد. نتایج مطالعه بیانگر این موضوع است که طرح جنگل‌داری سری دو واز، پتانسیل کافی را برای ارائه خدمات اکوتوریسم دارد.
دکتر سید محسن حسینی،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
جنگلهای هیرکانی یکی از معدود مناطق بازمانده جنگلهای طبیعی باستانی جهان است. این جنگل‌ها در سال ۲۰۱۹ در فهرست میراث جهانی یونسور به ثبت رسیده است. این مقاله به معرفی ارزش‌های منحصربه‌فرد این اکوسیستم طبیعی منحصربه‌فرد می‌پردازد. موقعیت قرارگیری این جنگل‌ها در منطقۀ کم‌باران محاصره شده با بیابان‌ها، حضور گونه‌های بازمانده، آخرین بازمانده جنگلهای پهن‌برگ خزان‌کنندۀ بکر در جهان، گسترش در طول ۸۵۰ کیلومتر در طول جغرافیایی، دامنۀ تغییرات ارتفاعی وسیع تا ۲۸۵۰ از سطح دریا، تنوع زمین‌شناسی و ژئومرفولوژی، مهم از دیدگاه تنوع اقلیمی و شرایط محیط زیستی که موجب تنوع اکولوژیک و زیستگاهی شده است، تنوع زیستی بالا، کانون داعغ تنوع زیستی پرندگان، قدمت ۲۵ تا ۵۰ میلیون ساله، حضور درختان دیرزیست، واقع‌شدن در مسیر مهم مهاجرت پرندگان مهاجر وگونه‌های فراوان انحصاری برخی از ویژگی‌های این اکوسیستم جنگلی ارزشمند است.
علی قمی اویلی، میلاد رحیمی ملکشان،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
با توجه به آسیب‌پذیری جنگلهای هیرکانی، حفظ و ارتقای مدیریت آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. لذا با توجه به مدیریت مختلف باید تأثیر مدیریت بر روی سایت‌ها مشخص شود. در این تحقیق از مدل‌سازی سیمای سرزمین و تغییرات کاربری اراضی در نرم‌افزارهای ENVI۵.۳ و Arcmap۱۰.۵ صورت گرفته است. جنگلهای هیرکانی مهمترین منابع طبیعی و اکنون جزو میراث طبیعی جهانی به‌شمار می‌آیند. به همین سبب حفاظت و برنامهریزی برای حفظ آن بسیار مهم هستند. روند تغییرات کاربری اراضی و تخریب جنگل‌ها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای از سال ۱۹۳۳ تا ۲۰۱۶ موردبررسی قرارگرفته و با استفاده از شاخصهای سیمای سرزمین همچون لکه و تراکم و پیوستگی برای سال ۲۰۲۶ مدل‌سازی گردید. نتایج نشان‌دهندۀ روند تخریب ۱۰ درصد در طول دوره بوده است. تخریب جنگل متأثر از سیمای سرزمین است. حفظ یک منطقه حساس همچون نگاه به پیوستگی و تراکم یک منطقه بسیار حائز اهمیت است. آن‌گونه که مشخص شد پایداری مناطق جنگلی بسیار وابسته به‌اندازۀ لکۀ جنگلی است و توسعۀ راه‌ها سبب افزایش مرزها و حاشیه شده در کنار آن اندازۀ لکه کاهش می‌یابد و درنهایت پیوستگی کاهش می‌یابد و زمینۀ تهاجم انسانی بیشتر میشود. تراکم و مرکزیت جنگل هرچند رابطۀ اندکی با حفظ جنگل از تخریب دارد، اما مشاهده میشود لکه‌هایی که این نسبت پایین را داشته، تخریب پذیری بالاتری داشته‌اند، چون لکه‌های جدا افتاده، تعرض پذیری بیشتر را تجربه می‌کند. سیمای سرزمین مهمترین عامل در تخریب جنگلهای شمال است؛ بخصوص اگر در مقیاس موزاییک سرزمین به آن نگاه شود.
شبنم شکوهی، دکتر سید محمد حسینی نصره، دکتر علی یخکشی،
دوره 1، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری‌های مختلف، گامی مؤثر در جهت ارزیابی توان زیست‌محیطی یا آمایش سرزمین به شمار می رود. انتخاب محل برای یک پارک، تابع ارزیابی توان اکولوژیکی و نیاز اقتصادی و اجتماعی منطقه است. در این بررسی به منظور ارزیابی توان تفرجگاهی منطقه ورگاویج واقع در حد جنوبی شهرستان‌های نوشهر و چالوس به مساحت 6650 هکتار از روش تجزیهوتحلیل سیستمی به شیوه رویهمگذاری نقشه‌های منابع استفاده شد. ابتدا نقشه‌های شیب، جهت و ارتفاع با استفاده از نقشه توپوگرافی منطقه به مقیاس 1:25000 رسم شد. سپس با تلفیق آنها نقشه شکل زمین به دست آمد. با رویهمگذاری نقشه شکل زمین طبقات خاک و پوشش گیاهی نقشه واحدهای زیست‌محیطی تهیه شد. در نهایت، از مقایسه واحدها با مدل توریسم مخدوم نقشه توان تفرج متمرکز و گسترده به دست آمد. شناسایی وضعیت اقتصادی و اجتماعی روستائیان منطقه نیز از طریق مصاحبه حضوری انجام شد. نتایج نشان داد که منطقه مورد مطالعه فاقد کلاس یک تفرج متمرکز است، 2/78 درصد از منطقه پتانسیل انواع تفرج را دارد به طوری که 4/45 درصد از منطقه پتانسیل تفرج گسترده درجه یک و دو 8/32 درصد پتانسیل تفرج متمرکز درجه دو را دارد. 8/21 درصد از منطقه نیز پتانسیل تفرج را ندارد که جزو مناطق حفاظتی پارک به حساب آمدند.
