[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: مقالات در دست انتشار :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
:: سال 1، شماره 2 - ( 12-1396 ) ::
سال 1 شماره 2 صفحات 104-91 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی و تحلیل گچ‌بری‌های نویافتۀ ایلخانیان آوه
آرش لشکری
استادیار پژوهشی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری (پژوهشکدۀ باستان‌شناسی) ، Lashkari.arash@lashkari.com
چکیده:   (7402 مشاهده)
هنر گچ‌بری در دورۀ اسلامی، هم از نظر فن و هم از نظر نقش‌مایه‌های تزئینیِ به‌کار‌رفته در آن، برگرفته از هنر تزئیناتی دورۀ ساسانی است. نقوش گچ‌بری‌های دورۀ ساسانی با الهام از محیط طبیعی اطراف خود، ارتباطی نه صدرصد ولی نزدیک به آن، برقرار می‌کند و به‌راحتی می‌توان نمونه‌های مشابه آن‌ها را شناسایی کرد. این امر نشان می‌دهد که مباحث انتزاعی کم‌تر در این نقوش به‌کار‌رفته و هنرمند گرایش کم‌تری به این سمت نشان داده است. امّا این عناصر در پرتو حکمت و اندیشه‌های اسلامی، تغییر شکل و معنا یافته‌اند. یکی از یافته‌های بااهمیت و شاخص در محوطۀ آوه1 که در جریان نجات‌بخشی امام‌زاده فضل‌بن‌سلیمان در فصل سوم کاوش‌های این محوطۀ تاریخی در سال 1388 ش. به‌ دست آمد، تزئینات گچ‌بری بود. باتوجه به تاریخ قیدشده برروی یکی از کاشی‌های زرین‌فامِ یافت‌شده از این بنا، یعنی 684 هـ.ق.، این تزئینات متعلق به دورۀ ایلخانیان است. نگارنده در‌پی اثبات هرچه بیشتر چنین تاریخ‌گذاری، به مطالعۀ فنی و شکلی این نقوش و مقایسۀ آن‌ها با تزئینات گچ‌بری سایر اماکن تاریخیِ برجای‌مانده از دورۀ ایلخانیان پرداخته است. پژوهش حاضر به‌دنبال اثبات این فرضیات است که در اجرای نقوش تزئینی گچ‌بری‌های بنای مورد پژوهش، دو شیوۀ تزیینات گچی با برجستگی زیاد و تزئینات گچی مُجوّف و نقوش تزئینی عبارت‌اند از نقوش گیاهی، هندسی و کتیبه‌نگاری؛ و این نقوش و شیوه‌های اجرایی آن‌ها، از الگو و سبک‌های مشخص تزئیناتی دورۀ ایلخانی تبعیّت کرده‌اند. این پژوهش به‌روش توصیفی تحلیلی و تطبیقی، و مطالعات آن به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی به‌ سرانجام رسیده است. فعالیت‌های میدانی این پژوهش شامل کاوش‌های گسترده باستان‌شناسی در دشت آوه و در مکان امام‌زاده فضل‌بن‌سلیمان و نیز طراحی داده‌های به‌دست‌آمده از کاوش، هستند.
واژه‌های کلیدی: ایلخانیان، تزئینات گچ‌بری، نقوش تزئینی، امام‌زاده فضل‌بن‌سهل آوه.
متن کامل [PDF 730 kb]   (1822 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي باستان‌شناسی
دریافت: 1397/2/19 | پذیرش: 1397/2/19 | انتشار: 1397/2/19
فهرست منابع
1. - اطلس تاریخی ایران (1350). به‌کوشش: جمعی از استادان دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2. - الویری، محسن (1379). مروری بر جغرافیای تاریخی آوه، تهران: نشر امید دانش.
3. - انصاری، جمال.(1366). «گچ‌بری دوران ساسانی و تأثیر آن در هنرهای اسلامی». فصلنامۀ هنر. زمستان 1365 و بهار 1366 شمارۀ 13. صص: 373-318.
4. - پرایس، کریستین (1364). تاریخ هنر اسلامی. ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
5. - پوپ، آرتور. اپهام (1365). معماری ایران پیروزی شکل و رنگ. ترجمۀ کرامت‌الله افسر، تهران: انتشارات فرهنگسرا.
6. - پوپ، آرتور اپهام (1373). معماری ایران. ترجمۀ غلامحسین صدری‌افشار، تهران: فرهنگیان.
7. - پوپ، آرتور. فیلیس اکرمن (1387). سیری در هنر ایران. ترجمۀ نجف دریابندری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
8. - حاتم، غلامعلی (1379). معماری اسلامی ایران در دورۀ سلجوقی، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
9. - حدودالعالم من المشرق الی المغرب (1353). به‌کوشش: منوچهر ستوده، تهران: کتابخانۀ طهوری.
10. - خطیب‌شهیدی، حمید (1385). «گزارش اولین فصل کاوش محوطۀ تاریخی آوه». تهران: کتابخانۀ پژوهشکدۀ باستان‌شناسی (منتشرنشده).
11. - دوری، کارل. جی (1368). هنر اسلامی. ترجمۀ رضا بصیری، تهران: فرهنگسرا.
12. - زمانی، عباس (1352). «خط کوفی تزئینی در آثار تاریخی اسلامی ایران». نشریۀ هنر و مردم. دورۀ 11 شمارۀ 128. صص: 33-15.
13. - زمانی، عباس (1390). تأثیر هنر ساسانی در هنر اسلامی، تهران: نشر اساطیر.
14. - سعیدیان، عبدالحسین (1383). سرزمین و مردم ایران، تهران: نشر آرام.
15. - شکفته، عاطفه (1391). «ویژگی‌های بصری شاخص در تزئینات گچ‌بری معماری عصر ایلخانی». دوفصلنامۀ مطالعات معماری ایران. گروه معماری دانشگاه کاشان. سال اول شمارۀ 2. صص: 98-79.
16. - صالحی‌کاخکی، احمد. اصلانی، حسام (1390). «معرفی دوازده گونه از آرایه‌های گچی در تزئینات معماری دوران اسلامی ایران براساس شگردهای فنی و جزئیات اجرایی». مطالعات باستان‌شناسی. دانشگاه تهران دورۀ 3. شمارۀ 1. بهار و تابستان 1390. صص: 106-89.
17. - صالحی‌کاخکی، احمد. عزیزپور، شادابه (1391). «تأملی در کتیبه‌ها و نقوش مسجد جامع زواره». دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران. دورۀ 2. شمارۀ 2. بهار 1391. صص: 102-97.
18. - فرشاد، مهدی (1376). تاریخ مهندسی در ایران، تهران: نشر بلخ.
19. - کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن‌محمد (1347). تاریخ اولجایتو. به‌تصحیح: مهین همبلی، تهران: بنگاه ترجمه و نشرکتاب.
20. - کیانی، محمدیوسف (1376). تزئینات وابسته به معماری ایران در دورۀ اسلامی، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی کشور.
21. - گدار، آندره (1369). طاق‌های ایرانی. ترجمۀ کرامت‌الله افسر، تهران: یساولی.
22. - محمدحسن، زکی (1366). تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام. ترجمۀ محمدعلی خلیلی، تهران: انتشارات اقبال.
23. - مستوفی، حمدالله‌بن‌بی‌بکر (1358). نزهۀ‌القلوب. به‌اهتمام: گای لسترنج، تهران: دنیای کتاب.
24. - مکی‌نژاد، مهدی (1387)، تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی، تزئینات معماری، تهران: انتشارات سمت.
25. - ویلبر، دونالد. نیوتن (1346). معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانان. ترجمۀ عبدالله فریار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
26. - هاشمی، علیرضا (1386). «آداب سفر زیارتی حج در آوه». نشریۀ نجوای فرهنگ. شمارۀ 4. صص: 130- 125.
28. - Ansari, J. (1987). “Stucco of Sassanid periods and influence it on Islamic Arts”. Iran, Art Quarterly, No. 13, P.P. 318-373.
29. - Dori, C. J. (1989). Islamic Art. Translate by Reza Basiri. Tehran: Farhangsara press.
30. - Elvieri, M. (2000). Overview on historical geography Aveh. Tehran: Omid Danesh press.
31. - Farshad, M. (1997). Engineering history in Iran. Tehran: Balkh press.
32. - Gedar, A. (1986). Iranian arches. Translate by Keramat Allah Afsar. Tehran: Yasaveli press.
33. - Hashemi, A. (2007). “The Traditions of Haj pilgrimage travel in Aveh”. Journal of Najvaye Farhang, No. 4, P.P. 125-130.
34. - Hatam, G. (2000). Islamic architecture of Iran in the Seljuk period. Tehran: Jahad Daneshgahi press.
35. - Historical atlas of Iran (1971). To effort of a team of masters in faculty of letters and humanities university of Tehran. Tehran: University of Tehran press.
36. - Hodod alalam men almashreg ela almagreb, (1975). To effort of Manochehr Sotodeh. Tehran: Tahori library press.
37. - Kashani, A. A. M. (1969). Oljaito history. Correction from Mahin Hambali. Tehran: Translation and publication of books press.
38. - Khatib Shahidi, H. (2006). “The report of first season excavation in Aveh historic site”. Tehran: Iranian center of archeological research (unpublished).
39. - Kiani, M. Y. (1997). Decoration of Iranian architecture in the Islamic period. Tehran: Cultural heritage organization press.
40. - Maki NeJhad, M. (2009). Art history of Iran in Islamic period. Tehran: Samt press.
41. - Mohamad Hasan, Z. (1988). Iranian industrial history after Islam. Translate by Mohamad Ali Khalili. Tehran: Eghbal press.
42. - Mostofi, H. (1980). Nezhat Alghlob. To effort of Gay Lesterenj. Tehran: Donyaye Ketab press.
43. - Pope, A. (1986). Architecture of Iran, victory of shape and color. Translate by Keramat Allah Afsar. Tehran: Farhangsara press.
44. - Pope, A. (2004). Architecture of Iran. Translate by Golam Hoseyn Sadri Afshar. Tehran: Farhangyan press.
45. - Pope, A. & Apham, F. A (2008). A trip in Iran art. Translate by Najaf Daryabandari. Tehran: Scientific and cultural press.
46. - Praic, C. (1985). Islamic Art History. Translate by Masood Rajabnia. Tehran: Scientific and cultural press.
47. - Salehi Kakhgli, A. & Aslani, H. (2011). “Introducing twelve species from stucco decorations in architecture decorations Islamic of Iran, based on technical styles and details”. Journal of Motaleat Bastanshenasi, Vol. 3, No. 1, P.P. 89-106.
48. - Salehi Kakhgli, A. & Azizpor, Sh. (2012). “Speculative in inscriptions and motifs grand mosque Zavareh”. Journal of Pazhohesh-Ha-Ye Bastanshenasi Iran, Vol. 2, No. 2, P.P. 97-102.
49. - Saiidyan, A. (2004). Land and People of Iran. Tehran: Aram press.
50. - Shekofteh, A. (2012). “Intuitive features in decoration motifs of architecture Ilkhanid age”. Journal of Iranian Architecture Studies, first year, No. 2, P.P. 79-98.
51. - Wilber, D. N. (1968). Islamic architecture of Iran in Ilkhanid period. Translate by Abdollah Faryar. Tehran: Translation and publication of books press.
52. - Wilber, D. N. (1939). “The development of mosaic Faience in Islamic architecture in Iran”. Journal of Ars Islamica, Vol. 6(1). P.P. 16-47.
53. - Zamani, A. (1974). “Decorative of Kofi script in historical traces Islamic of Iran”. Art and People journal, Vol. 11, No. 128, P.P. 15-33.
54. - Zamani, A. (2011). The influence of Sassanid art in Islamic Art. Tehran: Asatir press.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Lashkari A. Investigation and Analysis New Findings Stuccoes of Illkhanids Aveh. Parseh J Archaeol Stud 2018; 1 (2) :91-104
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-39-fa.html

لشکری آرش. بررسی و تحلیل گچ‌بری‌های نویافتۀ ایلخانیان آوه. مطالعات باستان شناسی پارسه 1396; 1 (2) :104-91

URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-39-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 1، شماره 2 - ( 12-1396 ) برگشت به فهرست نسخه ها
فصلنامه مطالعات باستان شناسی پارسه Parseh Journal of Archaeological Studies
Persian site map - English site map - Created in 0.23 seconds with 30 queries by YEKTAWEB 4538