[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: مقالات در دست انتشار :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
:: سال 2، شماره 5 - ( 9-1397 ) ::
سال 2 شماره 5 صفحات 94-77 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل اثر هندسه بر ویژگی‌های کالبد معمارانۀ سابات‌های ایرانی نمونۀ موردمطالعه: سابات‌های پیوستۀ محلۀ فهادان یزد
شفق توکلی1، شهریار ناسخیان2، محبوبه مرتضایی3
1- کارشناس‌ارشد مرمت بنا، مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان.
2- عضو هیئت‌علمی گروه مرمت ابنیه و بافت‌های تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان ، s.nasekhian@aui.ac.ir
3- دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان.
چکیده:   (7028 مشاهده)
در معماری بومی ایران یکی از اصول طراحی فضاهای شهری مردم‌واری بوده است. معمار ایرانی همیشه نیازها و خواست‌های انسان را درنظر می‌گرفته است. معمار گذشته براساس اقلیم موردنظر فضای معماری را درجهت فراهم کردن آسایش انسان طراحی می‌کرده است. باتوجه به اینکه از ویژگی‌های معماری اقلیم گرم‌وخشک ایران آفتاب سوزان و درجه حرارتی بالاست، یکی از تمهیداتی که معمار گذشته درجهت سایه‌اندازی در گذرها طراحی و ساخته است، سابات‌ها هستند. سابات‌ها ساختارهایی در کوچه‌ها و گذرها هستند که بخشی از معبر را سرپوشیده کرده و همچنین این عناصر اقلیمی علاوه‌بر مطلوب ساختن شرایط زیستی، در مقاوم‌سازی ساختمان‌های دو طرف گذرها نقش داشته‌اند. با مطالعه و بررسی پیرامون ساختار کالبدی این عناصر اقلیمی-سازه‌ای می‌توان بخشی از دانش نهفته‌‌شدۀ فراموش‌شدۀ معماران گذشته ایران را نمایان ساخت و همچنین در شهرسازی امروزی از این عناصر بومی پایدار الگوبرداری کرد و بهره گرفت. بین هندسه و کالبد معماری سابات‌های محلۀ فهادان یزد، رابطۀ معنی‌دار و مستقیمی وجود دارد. براساس مرور ادبیات، موضوع این پژوهش و بررسی‌های انجام‌گرفته، تاکنون برروی مفهوم سابات به‌عنوان عنصری اقلیمی، بررسی میزان پایداری آن در گذرها و گونه‌شناسی در شهرهایی چون اصفهان، یزد، دزفول و شوشتر صورت گرفته است. این نوشتار برای نخستین‌بار ویژگی‌های هندسی، معماری سابات‌های محلۀ فهادان یزد را مورد ارزیابی قرار داده است. پژوهش حاضر براساس هدف، بنیادی-کاربردی و به‌روش استدلال استقرایی داده‌ها به اثبات رسیده است. گردآوری اطلاعات به‌شیوۀ کتابخانه‌ای، میدانی و ترسیمی انجام شده و این مقاله بر آن است تا تأثیر هندسه بر کالبد و شکل معمارانه سابات‌های محلۀ موردنظر را مورد تحلیل قرار دهد. براساس یافته‌های این تحقیق آشکار شد که هندسه به‌عنوان عاملی تأثیرگذار بر کالبد معماری سابات‌های محلۀ فهادان یزد است. نقشۀ سابات‌های موردمطالعه از مستطیل کامل ایرانی و یا دیگر نسبت‌های آن پیروی می‌کنند. بیشتر سابات‌های انتخابی در این محله ازلحاظ کشیدگی نقشه درجهت شمالی-جنوبی قرار گرفته‌اند. بیشترین تعداد سابات‌ها ازلحاظ مکانی در وسط گذر واقع‌ شده‌اند، همچنین هندسۀ قوس آن‌ها بیشترین تعداد به‌صورت مازه‌دار است.
واژه‌های کلیدی: معماری بومی ایران، هندسه و تناسبات، سابات‌های پیوسته، محلۀ فهادان یزد.
متن کامل [PDF 906 kb]   (817 دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي باستان‌شناسی
دریافت: 1397/11/24 | پذیرش: 1397/11/24 | انتشار: 1397/11/24
فهرست منابع
1. - اخترکاوان، مهدی (1391). تنظیم شرایط همساز با بوم و اقلیم ایران. تهران: کلهر.
2. - بابایی‌مراد، مهناز (1390). «سابات سایه باد معماری دزفول». همایش منطقه‌ای معماری و مصالح ساخت، ساری.
3. - بمانیان، محمدرضا؛ اخوت، هانیه؛ و بقایی، پرهام (1390). کاربرد هندسه و تناسب در معماری. تهران: هله.
4. - پیرنیا. محمدکریم (1352). راه و رباط. تهران: سازمان ملی حفاظت آثار باستانی.
5. - توسلی، محمود (1354). معماری اقلیم گرم و خشک. تهران: مروی.
6. - توسلی، محمود (1381). شناخت شهر و معماری در اقلیم گرم‌وخشک ایران. تهران: پیام.
7. - توکلی، شفق؛ و ولی‌بیگ، نیما (1392). «گونه‌شناسی فرمی سابات‌های ایرانی بر پایۀ هندسه». همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار. مشهد: مؤسسه آموزش عالی خاوران.
8. - حجازی. مهرداد (1387). «هندسۀ مقدس در طبیعت و معماری ایرانی». تاریخ علم. دورۀ 6. شمارۀ 2. صص: 36-15.
9. - دارینی. حسن (1392). «تأثیر کالبد محله‌های سنتی بر روابط اجتماعی (با نگاهی به نقش سابات در شهر شوشتر)». اولین همایش ملی بیابان. تهران.
10. - دورخیز، محسن؛ و جعفری، آرمین (1392). «نقش سابات در معماری دزفول». همایش ملی معماری پایدار و توسعه شهری. بوکان.
11. - دهخدا. علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
12. - ذاکری، سید محمدحسین؛ قهرمانی، آرزو؛ شهنازی، درسا؛ و بازیار‌حمزه‌خانی، اسماعیل (1395). «آزمون دو نظریه پیمون و مستطیل ایرانی در خانه‌های دورۀ قاجار شیراز». فصلنامۀ پژوهش‌های معماری اسلامی. سال چهارم. صص: 28-16.
13. - سرایی، محمدحسین؛ غلامی، طیبه؛ پیراسته‌فر، پوریا؛ حاج‌حسینی، سارا؛ و جویا، نازنین (1392). «ساماندهی و توانمندسازی بافت فرسوده محله فهادان یزد». پنجمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری. مشهد: شهرداری مشهد و دانشگاه فردوسی مشهد.
14. - صبوری، رضا؛ و شکوهی‌تبریزی، سپیده (1392). «سابات در معماری آذربایجان». کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری. تبریز.
15. - غلام‌پور، فاطمه؛ و لندی، اعظم (1394). بازخوانی سابات عنصری پایدار در معماری شهر شوشتر نمونۀ موردی سابات کاظم‌لامی». همایش ملی معماری و شهرسازی هویت‌گرا. مشهد.
16. - فرشاد، مهدی (1376). تاریخ مهندسی ایران. تهران: بلخ.
17. - فرشته‌نژاد، مرتضی (1389). فرهنگ مرمت و معماری. اصفهان: ارکان دانش.
18. - قبادیان، وحید (1387). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
19. - کرد‌نژاد، امید؛ و سلیمانی، ناهید. (1394). «نقش سابات در معماری شهر کرمان، اقلیم گرم‌وخشک ایران». کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی. تهران.
20. - محوی. نیلوفر (1385). «سابات در سرمایش فضاهای شهری». سومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران. جلد دوم، تهران: سازمان میراث‌فرهنگی.
21. - محوی، نیلوفر و مفیدی‌شمیرانی، سید‌مجید (1388). «گونه‌شناسی سابات در میان اقلیم گرم‌وخشک ایران». علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. دورۀ 11. شمارۀ 4.
22. - معین. محمد (1388). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر.
23. - مفیدی‌شمیرانی، سید‌مجید (1381). «درس‌نامۀ اقلیم و معماری». دوره دکترا، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
24. - مکوندی، مهدی؛ و جمعی از نویسندگان (1392). «گونه‌شناسی 33 سابات موجود در بافت قدیم دزفول و اثرگذاری آن در طراحی شهری». همایش ملی پایدار و توسعه شهری. بوکان.
25. - نشانی‌فام، شکوه، و نجفقلی‌پور، نسیم (1393). «بررسی عناصر اقلیمی در معماری سنتی ایران و جایگاه آن در معماری معاصر». دومین کنگره بین‌المللی سازه، معماری و توسعه شهری، تبریز.
26. - نوری‌زاده، مریم (1395). «بررسی برخی از دلایل نگرش به سابات به‌عنوان عنصر مشترک بین بافت و بنا در سابات‌های دزفول». کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و منظر شهری، استانبول.
27. - نیلسن، هالگرکاک (1389). معماری همساز با اقلیم. ترجمۀ فرزانه سفلایی، تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
28. - ولی‌بیگ، نیما (1392). فرهنگ واژگان شهرسازی و معماری اسلامی ایران دورۀ قاجار، اصفهان: گلدسته.
29. - Ahmadkhani Maleki, Behnam. (2011). “Traditional sustainable solutions iranian desert architecture to solve the energy problem”. Technical and physical problems of engineering. Vol 6. pp: 84-91.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Tavakoli S, Nasekhian S, Mortezaei M. Analysis of the Effect of Geometry on Characteristics Architectural of Iranian Awnings (Case Study: the Consecutive Awning of Fahadan Quarter of Yazd). Parseh J Archaeol Stud 2018; 2 (5) :77-94
URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-108-fa.html

توکلی شفق، ناسخیان شهریار، مرتضایی محبوبه. تحلیل اثر هندسه بر ویژگی‌های کالبد معمارانۀ سابات‌های ایرانی نمونۀ موردمطالعه: سابات‌های پیوستۀ محلۀ فهادان یزد. مطالعات باستان شناسی پارسه 1397; 2 (5) :94-77

URL: http://journal.richt.ir/mbp/article-1-108-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
سال 2، شماره 5 - ( 9-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها
فصلنامه مطالعات باستان شناسی پارسه Parseh Journal of Archaeological Studies
Persian site map - English site map - Created in 0.57 seconds with 30 queries by YEKTAWEB 4538