استادیار، پژوهشکده باستانشناسی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران ، mhsharifi588@yahoo.com
چکیده: (361 مشاهده)
مطالعه معماری جوامع پیش از تاریخ و بررسی یافتههای معماری امری مهم است؛ زیرا اطلاعات ارزندهای درباره فضاهای روستایی جوامع هزارههای پنجم تا سوم ق.م. شرق زاگرس مرکزی در اختیار ما میگذارد. با توجه به اینکه شرق زاگرس مرکزی در کریدور بینابین شمال غرب و دیگر نقاط زاگرس مرکزی قرار گرفته است، نوعی برهمکنش تکنیکی و سازهای از هزاره پنجم، چهارم و سوم ق.م. بین روستاهای شمال غرب ایران مانند حاجیفیروز و دالما از یکسو و قشلاق، گودین و پیسا در شرق زاگرس مرکزی از سوی دیگر نشان میدهد؛ بنابراین مطالعه ویژگیهای بومی، محلی و همچنین تأثیرات متقابل فرهنگهای همزمان در بافت این محوطهها بسیار اهمیت دارد. بافت معماری محوطههای قشلاق، گودین و پیسا شامل فضاهای استقراری، پخت و پز و سکوهای نشیمن است. در این مقاله، افزون بر شرح ویژگیهای ساختمانی جوامع روستایی هزاره پنجم تا سوم ق.م. در شرق زاگرس مرکزی، تکنیکهای معماری حاصل از کاوشهای باستانشناسی بررسی شده است. نتایج بهدستآمده، تأثیر محیطزیست منطقه، مصالح دردسترس و سازگاری اقلیمی بافت معماری را بهخوبی منعکس میکند. همچنین در برخی موارد به نشانههای معماری سنتی- روستایی بومی حال حاضر در محل نیز استناد شده است. معماری اولیه این منطقه، بهعنوان یک عنصر فرهنگی هنری از ارتباطات فرامنطقهای، ویژگیهای بومی و فناوریهای نوآورانه ترکیب یافته است. ویژگی دیگر، استفاده از فضاهای باز در این محوطههاست که در نوع خود یک نوآوری و یک خصیصه بومی محسوب میشود؛ سنتی که بعدها در معماری روستایی و بومی بهصورت ظهور ایوان، همین نقش را ایفا کرده است. این پدیده بهنوعی انطباق اولیه معماری با شرایط اقلیمی است. در این مقاله به معرفی پلان، ترکیب کالبد و مصالح مورد استفاده و تکنیکهای معماری اولیه بهمثابه تجربیاتی کهن از ایجاد فضاهای مقاوم و منطبق با زیستبوم محل پرداختهایم.
نوع مطالعه:
پژوهشی |
موضوع مقاله:
معماری دریافت: 1399/3/10 | پذیرش: 1399/6/1 | انتشار: 1399/7/1