کارشناس ارشد باستانشناسی، سرپرست موزه خلیج فارس بندرعباس
چکیده: (4109 مشاهده)
جَگ با نام علمی دالبرجا سیسو (dalbergia sissoo) و نام فارسی شیشَم، و نامهای محلی ساسَم، جَگ، جَغ، و سیسو، درختی است متوسط که اغلب در ارتفاعات و در مسیر رودخانههای کوهستانی میروید، زیستگاههای این گونۀ گیاهی در هندوستان، بنگلادش، مالزی، بوتان، میانمار، نپال، پاکستان و افغانستان و در جنوب شرقی ایران در ارتفاعات مکران، سسلسله جبال بارز و بشکرد گزارش شده است. چوب جگ یکی از مقاومترین چوبهاست و در عین حال، کار با آن از جهت برش و شکلدهی سهولت دارد. از این رو علاوه بر استفادۀ خوراکی و دارویی، از دیرزمان در ساخت لوازم مختلف و نیز در معماری کاربردهای فراوانی داشته است.
در مطالعات زبانشناسی و باستانشناسی، شواهدی از کاربردهای تاریخی این درخت وجود دارد. در متون آشوری و فارسی باستان، نام این درخت و استفاده از چوب آن به میان آمده و نیز در کاوشهای باستانشناسی درهاراپا، موهنجودارو، مهرگاره، تل ابرق، و شهر سوخته قطعاتی از آن به دست آمده است. مهمتر از همه، در کتیبۀ داریوش به کاربرد چوب جَگ در ساخت کاخهای آپادانای شوش اشاره شده است.
این نوشتار تلاشی است برای معرفی این گونۀ ارزشمند گیاهی به جامعۀ باستانشناسی، ذکر اجمالی منابع تاریخی که در آن به کاربرد جگ اشاره شده، شواهد و مدارک استفاده از آن در دوران تاریخی و اسلامی در منطقۀ بشکرد، احتمال وجود ارتباط بین شوش و بشکرد، و انتقال چوب جگ از بشکرد به آنجا برای ساخت کاخهای داریوش.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي دریافت: 1399/5/21 | پذیرش: 1397/10/10 | انتشار: 1397/10/10