دوره 38، شماره 77 - ( 6-1396 )                   جلد 38 شماره 77 صفحات 48-31 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
غلامی غلامحسین، کاویان مجتبی. گونه شناسی الگوی چهارصفه در خانه های تاریخی ایران. فصلنامه علمی اثر. 1396; 38 (77) :48-31

URL: http://journal.richt.ir/athar/article-1-745-fa.html

گونه شناسی الگوی چهارصفه در خانه های تاریخی ایران
غلامحسین غلامی*، مجتبی کاویان
چکیده:   (5240 مشاهده)
چهارصفه یکی از کهن­ترین الگوهای به کاررفته در معماری ایران است که در گونه­های مختلف معماری به اشکال متفاوت بروز کرده است. به دلیل فراوانی و تنوع خانه­ های ایرانی، کاربرد الگوی چهارصفه در این گونه معماری، بسیار بیش­تر از سایر گونه­هاست که این مسئله، ضرورت انجام پژوهش حاضر را تبیین می­­کند. هدف از تألیف این مقاله، آشنایی با گونه­های متنوع الگوی چهارصفه در طرح خانه­های ایرانی به روش توصیفی  تحلیلی و بر اساس مطالعات میدانی و کتابخانه­ای است. نتایج پژوهش نشان می­دهد، الگوی چهارصفه در سه گونۀ اصلی مورد استفاده قرار گرفته است. در گونۀ اول، طرح چهارصفه در عرصه و اعیان خانه بروز کرده و فضای مرکزی چهارصفه، روباز و به عنوان حیاط مورد استفاده قرار گرفته است. دسترسی به اتاق­ها متأثر از شکل فضای مرکزی چهارصفه است؛ اگر فضای مرکزی مربع باشد، دسترسی به اتاق­ها صرفا از صفه­ها انجام می­شود و چنانچه این فضا به شکل هشت و نیم هشت باشد، امکان ارتباط اتاق­ها از فضای مرکزی نیز میسر می­شود. در گونه دوم الگوی چهارصفه، تمام یا بخش اصلی اعیان خانه است؛ در این حالت، فضای مرکزی چهارصفه پوشیده شده و حیاط در بیرون آن قرار می­گیرد. دسترسی­ها در گونۀ دوم، مشابه گونۀ اول است با این تفاوت که امکان ارتباط اتاق های مشرف به حیاط از طریق بازشوها و سه دری­ها به حیاط پیرامونی امکان­پذیر است.  در گونۀ سوم، الگوی چهارصفه با تغییراتی به درون اعیان خانه منتقل می­شود. گونۀ سوم دو دسته اصلی را به وجود می آورد. در دستۀ اول با حفظ ریخت کلی چهارصفه، فضای مرکزی بزرگ تر، صفه ها عریض­تر، و اتاق­ها تبدیل به راهرو و در نهایت فضای ستون دار شده­اند. این الگو در تالارها و حوض خانه­ها استفاده شده است. در دستۀ دوم با تأکید بر سازماندهی چهارصفه، الگوی چهارصفه باز شده و راهروهایی در گوشه های آن ایجاد شده است. این الگو در تالارهای بزرگ، حوضخانه ­ها و حیاط های کوچک درون خانه استفاده شده است.
واژه‌های کلیدی: گونه شناسی، انتظام فضایی، چهارصفه، طراحی خانه، فلات مرکزی ایران.
متن کامل [PDF 2751 kb]   (10453 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1395/7/11 | پذیرش: 1396/8/3 | انتشار: 1397/2/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.