مردمشناس و رئیس مرکز معرفی فرهنگی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران ، salime_salimi@yahoo.com
چکیده: (224 مشاهده)
مساکن قدیمی شهر بهار نمادی از شیوههای تأمین معاش ساکنان آن به شمار میرود. با نگاهی اجمالی به نوع مواد و مصالح، شیوه ساخت، پلان و نوع بهرهبرداری از فضاها و همچنین جانمایی فضاها در نقشه مساکن میتوان به پیوند انسان و طبیعت پی برد. بناها برای رفع نیاز مادی و معنوی آنان بوده و نشان از همزیستی با محیطزیست و دام دارند. در این مقاله، به شکلگیری و بافت محلههای شهر بهار و گونهشناسی مساکن آن به همراه فرهنگی زیستی اشاره شده است. اینکه چگونه این محلهها شکل گرفتهاند و هسته اولیه شهر از کجا شروع شده و به کدام جهت توسعه یافته، از اهداف اصلی این پژوهش بوده است. همچنین میزان تأثیرپذیری مساکن از معیشت و اقتصاد در ساختار بناها و کارکرد و جانمایی فضاهای داخلی خانهها و مواردی از این دست، بررسی شده است. طرح پرسشهایی از این قبیل و مطالعه درباره آنها ما را با جنبههای تاریک و نیمهتاریک بخشهایی از معماری بومی و فرهنگ سکونت در بهار قدیم و برای علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ بومی روشنتر میکند؛ به همین منظور نگارنده در پژوهش میدانی و با استفاده از روش مشاهده و طرح پرسشهایی که همراه با برنامهریزی قبلی بوده، به گردآوری اطلاعات مربوط به مقاله حاضر اقدام کرده است. در تدوین این پژوهش بنا به ضرورت، بسیاری از واژههای محلی که برای افراد غیربومی نامأنوس بود، ترجمه تحتالفظی و هریک از واژهها برای خوانش دقیق آوانویسی شد. در مواردی هم که به نظر میرسید مفید باشد، برخی اصطلاحات و اسامی بهصورت موجز و مختصر شرح داده و تعبیر آنها در پاورقی ذکر شد. براساس دادههای پژوهش حاضر، مساکن بومی شهر بهار فضاهای متعددی برای استفاده انسان و دام است و تنها ساختاری کارکردی دارد. بر این اساس کمتر به جنبههای بصری و زیباییشناختی داخل و بدنه بناها پرداخته شده است. در این پژوهش اگرچه بیشتر توجه نگارنده بر دیدگاه مردمشناسی به همراه مشاهده، مصاحبه و مطالعات میدانی مشارکتی است، برای روشنشدن موضوع به مسائل تاریخی نیز اشارهای مختصر شده است.
نوع مطالعه:
پژوهشی |
موضوع مقاله:
معماری دریافت: 1399/6/11 | پذیرش: 1399/8/10 | انتشار: 1399/9/20